જ્ઞાનેશ કુમાર (Gyanesh Kumar) નવા મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર (Chief Election Commissioner) બન્યા છે. સીઈસી રાજીવ કુમાર નિવૃત્ત થતાં જ્ઞાનેશ કુમાર ને ભારતના મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર તરીકે બઢતી આપવામાં આવી છે. એક વર્ષ પહેલા તેઓ ચૂંટણી કમિશનર તરીકે નિયુક્ત થયા હતા અને સોમવારે એમને સીઈસી બનાવ્યા છે. જમ્મુ અને કાશ્મીર પુન:ગઠન તેમજ રામ મંદિર ટ્રસ્ટની સ્થાપના સહિતમાં એમણે મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હોવાથી તેઓ મોદી સરકારની ગૂડ બુકમાં હોવાનું મનાય છે. અહીં જાણો તેમના વિશે વધુ વિગત.
નિવૃત્ત સિનિયર સનદી અધિકારી જ્ઞાનેશ કુમાર નવા મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર બન્યા છે. તેમનો કાર્યકાળ 26 જાન્યુઆરી 2029 સુધી રહેશે. આ સમયગાળા દરમિયાન તેઓ 20 વિધાનસભા ચૂંટણી, 2027 માં રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી તેમજ 2029 ની લોકસભા ચૂંટણી સહિતની ચૂંટણી પંચની કામગીરીનું નેતૃત્વ કરશે.
ચૂંટણી કમિશનર તરીકે નિયુક્ત થયાના લગભગ એક વર્ષ પછી, જ્ઞાનેશ કુમારને સોમવારે મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર (CEC) તરીકે બઢતી આપવામાં આવી. મંગળવારે નિવૃત્ત થનારા રાજીવ કુમારના અનુગામી તરીકે નવા સીઈસીની પસંદગી માટે વડા પ્રધાનના નેતૃત્વ હેઠળની ઉચ્ચ-સ્તરીય પેનલની બેઠકના કલાકો પછી કુમારની નિમણૂકની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી .
આ બેઠકમાં લોકસભામાં વિરોધ પક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધીએ સરકારને નવી નિમણૂક પ્રક્રિયાને પડકારતી અરજીઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટ નિર્ણય ન લે ત્યાં સુધી નિમણૂક મુલતવી રાખવા જણાવ્યું હતું . સુપ્રીમ કોર્ટ બુધવારે આ મામલાની સુનાવણી કરશે.
કુમારને IASમાંથી નિવૃત્તિ લીધાના બે મહિનાથી પણ ઓછા સમયમાં 14 માર્ચ, 2024 ના રોજ ચૂંટણી પંચમાં નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમણે 15 માર્ચે પદ સંભાળ્યું હતું અને બીજા જ દિવસે, ભારતના ચૂંટણી પંચે લોકસભા ચૂંટણી જાહેર કરી હતી.
છેલ્લા 11 મહિનામાં, તેઓ રાજીવ કુમાર અને સાથી ચૂંટણી કમિશનર ડૉ. સુખબીર સિંહ સંધુ સાથે કમિશનનો ભાગ રહ્યા છે , જ્યારે તેમણે લોકસભા ચૂંટણી, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં પ્રથમ વિધાનસભા ચૂંટણી અને હરિયાણા, ઝારખંડ, મહારાષ્ટ્ર અને દિલ્હીમાં વિધાનસભા ચૂંટણીઓ યોજી હતી .
CEC તરીકેનો તેમનો કાર્યકાળ 26 જાન્યુઆરી, 2029 સુધી ચાલશે, જેમાં તેઓ 20 વિધાનસભા ચૂંટણીઓ, 2027માં રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીઓ અને 2029 ની લોકસભા ચૂંટણીઓની તૈયારીઓ કરતી વખતે કમિશનનું નેતૃત્વ કરશે.
1988 બેચ કેરળ કેડરના સનદી અધિકારી
1988 બેચના કેરળ કેડરના અધિકારી, જ્ઞાનેશ કુમાર જાન્યુઆરી 2024 માં નિવૃત્તિ સમયે સહકાર મંત્રાલયના સચિવ તરીકે સેવા આપી હતી. તેમની કારકિર્દીમાં, તેમણે સંસદીય બાબતોના સચિવ, ગૃહ મંત્રાલય (MHA) માં સંયુક્ત સચિવ અને અધિક સચિવ અને સંરક્ષણ મંત્રાલયમાં સંયુક્ત સચિવ તરીકે સેવા આપી હતી. કેરળમાં, તેમણે જાહેર બાંધકામ વિભાગ અને નાણાં સહિત અનેક વિભાગોમાં કામ કર્યું. તેઓ 2012 થી 2016 સુધી દિલ્હીમાં કેરળ હાઉસમાં નિવાસી કમિશનર પણ હતા.
જમ્મુ કાશ્મીર અને આર્ટિકલ 370
2018 થી 2021 સુધી ગૃહ મંત્રાલયમાં અધિક સચિવ તરીકે સેવા આપતા, કુમારે 2019 માં કલમ 370 નાબૂદ કરવામાં આવી અને જમ્મુ અને કાશ્મીરને લદ્દાખ અને જમ્મુ અને કાશ્મીર એમ બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં વિભાજીત કરવામાં આવ્યું ત્યારે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.
નરેન્દ્ર મોદી સરકારે કુમાર પર એક અમલદાર તરીકે વિશ્વાસ રાખ્યો હતો તે હકીકત દ્વારા દર્શાવવામાં આવ્યું હતું કે તેમને માત્ર જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન બિલ બનાવવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી ન હતી, જે સરકાર દ્વારા લાવવામાં આવેલા સૌથી ગુપ્ત બિલોમાંનું એક છે, પરંતુ તેઓ રામ જન્મભૂમિ તીર્થ ક્ષેત્ર ટ્રસ્ટની સ્થાપનામાં પણ સામેલ હતા.
સહકાર સુધારા બિલ 2023
સહકાર સચિવ તરીકેના તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન, સહકારી ક્ષેત્રમાં પારદર્શિતા અને જવાબદારી વધારવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે મલ્ટી-સ્ટેટ કોઓપરેટિવ સોસાયટીઝ (MSCS) (સુધારા) અધિનિયમ, 2023 પસાર કરવામાં આવ્યો હતો.
