હીટવેવ અને રેડ એલર્ટ નો અર્થ શું છે, હવામાન વિભાગ દ્વારા કેવી રીતે જાહેર કરવામાં આવે છે ચેતવણી

દિલ્હી, ચંદીગઢ અને આ રાજ્યોના અન્ય મોટા શહેરોમાં તાજેતરમાં તાપમાન 44 ડિગ્રી સેલ્સિયસની આસપાસ જોવા મળ્યું છે. હીટવેવ શું છે, ભારતના કયા ભાગો સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત છે. ગંભીર અને રેડ હીટવેવ ચેતવણીઓ શું છે અને શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ? અમે સમજાવીએ છીએ.

હીટવેવ એલર્ટ શું છે અને તે કેવી રીતે જારી કરવામાં આવે છે?

IMD ની વેબસાઈટ અનુસાર ગુણાત્મક રીતે હીટવેવ એ હવાના તાપમાનની સ્થિતિ છે જે માનવ શરીર માટે ઘાતક બની જાય છે જ્યારે સંપર્કમાં આવે છે. જથ્થાત્મક રીતે તે વાસ્તવિક તાપમાન અથવા સામાન્યથી તેના પ્રસ્થાનના સંદર્ભમાં પ્રદેશ પરના તાપમાનના થ્રેશોલ્ડના આધારે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે.

તેથી દરકે પ્રદેશ માટે હીટવેવ તેના સામાન્ય તાપમાનથી તફાવતની ડિગ્રીના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે. IMD જણાવે છે કે જો કોઈ સ્ટેશનનું મહત્તમ તાપમાન મેદાનો માટે ઓછામાં ઓછું 40 °C અથવા તેથી વધુ અને પહાડી પ્રદેશો માટે ઓછામાં ઓછું 30 °C અથવા તેથી વધુ સુધી પહોંચે તો હીટ વેવ ગણવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો – ગુજરાતમાં આગામી દિવસ ભારે, ગરમી નું મોજુ ફરી વળશે, આ 6 જિલ્લામાં યલો એલર્ટ

હવામાનશાસ્ત્રના પેટા વિભાગમાં ઓછામાં ઓછા બે સ્ટેશનોમાં ઓછામાં ઓછા સળંગ બે દિવસ સુધી આ પ્રકારનું તાપમાન નોંધવું આવશ્યક છે. બીજા દિવસે હીટવેવ જાહેર કરવામાં આવે છે.

તીવ્ર હીટવેવ શું છે?

જો પ્રચલિત તાપમાન 4.5°C થી 6.4°C સામાન્ય કરતાં વધુ હોય, તો તેને હીટવેવ તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. 6.4 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુના વધારાને ગંભીર હીટવેવ ગણવામાં આવે છે. ભારતમાં હીટવેવ માટે મે મહિનો સૌથી વધુ છે.

હીટવેવ્સ પંજાબ, હરિયાણા, દિલ્હી, ઉત્તર પ્રદેશ , બિહાર, ઝારખંડ, પશ્ચિમ બંગાળ , ઓડિશા , મધ્ય પ્રદેશ , રાજસ્થાન , ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર અને કર્ણાટકના ભાગો , આંધ્રપ્રદેશ અને તેલંગાણાને આવરી લે છે . કેટલીક વખત તમિલનાડુ અને કેરળમાં પણ જોવા મળે છે. રાજસ્થાન અને વિદર્ભ પ્રદેશમાં મે મહિનામાં મહત્તમ તાપમાન 45°C થી વધુ જોવા મળે છે.

હીટવેવ રેડ એલર્ટ શું છે?

લાલ ચેતવણી એ ભારે ગરમીની ચેતવણીનો સંદર્ભ આપે છે. તેનો અર્થ એ છે કે ગંભીર હીટવેવ બે દિવસથી વધુ સમયથી ચાલુ છે અથવા ગરમી/ગંભીર હીટવેવ દિવસોની કુલ સંખ્યા છ દિવસથી વધુ રહી છે.

IMD અનુસાર તમામ વયમાં ગરમીની બીમારી અને હીટ સ્ટ્રોક થવાની ખૂબ જ ઊંચી સંભાવના છે. સંવેદનશીલ લોકો જેમ કે વૃદ્ધો, શિશુઓ અને ક્રોનિક રોગો ધરાવતા લોકો માટે આત્યંતિક કાળજી લેવાની જરૂર છે. ચંદીગઢ પ્રશાસન કથિત રીતે શાળાઓ બંધ કરવા પર વિચાર કરી રહ્યું છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે ‘ક્લાઈમેટ સેન્ટ્રલ’ નામના યુ.એસ. સ્થિત આબોહવા વૈજ્ઞાનિકોના જૂથે જણાવ્યું હતું કે માનવીય કારણે આબોહવા પરિવર્તન આ તીવ્ર ગરમીને વધુ સંભવિત બનાવે છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન અનુસાર પરિણામે 1998 અને 2017 વચ્ચે હીટવેવ્સના કારણે 1,66,000 થી વધુ લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા.

હીટવેવ માટે સાવચેતી શું છે?

નેશનલ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી (NDMA) અનુસાર, હીટવેવની અસરને ઘટાડવા માટે નીચેના પગલાં લઈ શકાય છે.

• ગરમીમાં બહાર જવાનું ટાળો, ખાસ કરીને બપોરથી 3 વાગ્યાની વચ્ચે.
• જો તમે બહાર કામ કરો છો, તો ટોપી અથવા છત્રીનો ઉપયોગ કરો. તમારા માથા, ગરદન, ચહેરા અને અંગો પર ભીનું કપડું લગાવો.
• તરસ ન લાગે તો પણ શક્ય તેટલી વાર પૂરતું પાણી પીઓ.
• હળવા રંગના, ઢીલા અને છિદ્રાળુ સુતરાઉ કપડાં પહેરો. તડકામાં જતી વખતે રક્ષણાત્મક ગોગલ્સ, છત્રી/ટોપી, ચંપલ અથવા બુટ પહેરો.
• આલ્કોહોલ, ચા, કોફી અને કાર્બોનેટેડ સોફ્ટ ડ્રિંક્સથી દૂર રહો, જે શરીરને ડીહાઇડ્રેટ કરે છે. તેના બદલે ઓઆરએસ, ઘરે બનાવેલા પીણાં જેવા કે લસ્સી, તોરાની (ચોખાનું પાણી), લીંબુ પાણી, છાશ વગેરે પીવો.