United States Electoral College: અમેરિકામાં આવતીકાલે (5 નવેમ્બર)એ યોજાનાર રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી પર આખી દુનિયાનું ધ્યાન છે. ગત બે દાયકામાં સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકા ધીરે-ધીરે ઇલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીનોથી પરત બેલેટ પેપર તરફ વધી રહ્યું છે. આ વખતે અમેરિકાની ચૂંટણીમાં 95ટકા નોંધાયેલ મતદારો એવા ક્ષેત્રાધિકારોમાં રહે છે જ્યાં હાથથી બનાવેલા અથવા મોટાભાગના મતદાતાઓને વોટ આપવા માટે બેલેટ પેપરનો ઉપીયોગ કરશે.
અમેરિકામાં કેવી રીતે થાય છે રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી?
માનવામાં આવે છે કે, અમેરિકન સંધીય ચૂંટણી આયોગ (US Federal Election Commission) જ અમેરિકામાં રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીનું આયોજન કરે છે. જોકે આ સંપૂર્ણ સત્ય નથી કારણ કે અમેરિકન સંધીય ચૂંટણી આયોગનું અધિનેશન (મેન્ડેટ) સંધીય અભિયાન નાણાકિય કાયદાઓને લાગુ કરવા અને તેનું સંચાલન કરવાનું છે. આ ભારતના ચૂંટણી આયોગની માફક માત્ર ચૂંટણી કરાવવા પૂરતું જ સિમીત નથી હોતું. એવું એટલા માટે કે અમેરિકામાં અત્યંત વિકેન્દ્રિત ચૂંટણી પ્રણાલી છે.
અમેરિકાની ચૂંટણીમાં મતદાતા-મતગણના માટે કોઈ એક ધોરણ નથી
અમેરિકામં સંવિધાન સંઘીય કાર્યલયોની ચૂંટણીઓ માટે કેટલાક પેરામીટર નિર્ધારિત કરે છે પરંતુ તેના મોટા ભાગના ધોરણોને રાજ્યના કાયદા દ્વારા વિનિયમિત કરાય છે. અમેરિકામાં તમામ ચૂંટણી એટલે સંધીય, રાજ્ય અને સ્થાનિક ત્યાના અલગ-અલગ રાજ્યો દ્વારા પ્રશાસિત થાય છે. અને ઘણા ધોરણોની કાઉન્ટી અથવા સ્થાનિક વિસ્તારના અધિકારીઓને સોંપી દેવામાં આવે છે. જેનો મતલબ છે કે, અમેરિકામાં મતદાતા પોતાનો વોટ કેવી રીતે નાંખવો અને આ વોટોની ગણતરી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે, આ માટે કોઈ નક્કી કરેલા ધારાધોરણો નથી.
આ પણ વાંચો: અમેરિકામાં કેવી રીતે થાય છે રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી, ભારતથી કેટલી અલગ હોય છે પ્રક્રિયા?
2024ની ચૂંટણીમાં મતદાતા કેવી રીતે મતદાન કરશે?
અમેરિકામાં 5 નવેમ્બરના રોજ રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી માટે મતદાન કરવાનો દિવસ છે. પરંતુ ઘણા રાજ્યોમાં પ્રારંભિક મતદાન ચાલુ છે. ભારતથી વિપરિત અમેરિકામાં મતદાતા પોતાના નિવાસસ્થાનના આધારે મતપત્રો અથવા ઇલેક્ટ્રોનિક સિસ્ટમ પર મતદાન કરી શકે છે. ત્યાં ત્રણ પ્રાથમિક મતદાન તંત્રોનો ઉપીયોગ કરવામાં આવે છે. હાથથી ચિહ્નિત કાગળના મતપત્ર વર્તમાનમાં સૌથી વધુ ઉપીયોગ કરાતા મતદાન તંત્ર છે.
E
મોટા ભાગના રાજ્યોમાં માત્ર બેલેટ પેપર પર વોટિંગની પરવાનગી
અમેરિકામાં ચૂંટણી પ્રશાસન પર નજર રાખનારા ફિલાડેલ્ફિયા સ્થિત બિન-લાભકારી સંસ્થા વેરિફાઈડ વોટિંગ અનુસાર, 69.9 ટકા નોંધાયેલા મતદારો અધિકારક્ષેત્રમાં રહે છે જ્યાં મોટાભાગના મતદારો (વિકલાંગ લોકો સિવાય) આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને મતદાન કરશે. મોટાભાગના રાજ્યો માત્ર હાથથી ચિહ્નિત પેપર બેલેટને મંજૂરી આપે છે.
શું છે બેલેટ માર્કિંગ ડિવાઈસ?
બેલેટ માર્કિંગ ડિવાઈસ (BMD)નો ઉપીયોગ કરીને ભરવામાં આવેલા કાગળના મતપત્રોનો ઉપીયોગ 25.1 ટકા ક્ષેત્રાધિકારોમાં તમામ મતદાતાઓ દ્વારા કરવામાં આવશે. બીએમડી કોમ્પ્યુટરીકૃત એક પ્રણાલી છે જે એક ડિજિટલ મતપત્ર દર્શાવે છે અને મતદાતાઓને પસંદગી કરવાની અનુમતિ આપે છે. પછી બાદમાં મતદાતાની પસંદનો એક કાગળનો રેકોર્ડ પ્રિંટ કરે છે. આ મુદ્રિત ભૌતિક મતપત્રનો ઉપીયોગ ચૂંટણી બાદ મતોની ગણના કરવા માટે કરવામાં આવે છે.
E
હેલ્પ અમેરિકા વોટ એક્ટ (HAVA) ના પારિત થયા બાદ વર્ષ 2002માં બીએમડીને વિકસિત કરવામાં આવ્યું હતું, જેના અંતર્ગત તમામ મતદાન કેન્દ્રોને વિકલાંગ મતદાતાોને ખાનગી રીતે અને સ્વતંત્ર રૂપથી મતદાન કરવાના સાધન પ્રદાન કરવાનું જરૂરી હતું. આ પ્રકારે બીએમડી માં ઘણી એક્સેસિબિલિટી સુવિધાઓ જેવી બ્રેલ કીપૈડ, ઓડિયો આસિસ્ટ કરતા હેડફોન અને રોકર પૈડલ વગેરે સામેલ છે.
ભારતમાં EVMથી ઉલટ, અમેરિકામાં ઘણા અલગ-અલગ પ્રકારના DRE
જોકે ભારતીય ઈવીએમથી વિપરિત અમેરિકામાં અલગ-અલગ પ્રકારના ડીઆરઈ છે. જે વિભિન્ન પ્રકારના ઈંટરફેસ (જેમ કે બટણ અને ટચસ્ક્રિન)નો ઉપીયોગ કરે છે અને આ વોટર વેરિફાઈડ પેપર ઓડિટ ટ્રેલ (VVPAT) પ્રિંટર સાથે અથવા તેના વિના આવે છે. 2024માં લુઈસિયાના એક માત્ર એવું રાજ્ય છે જ્યાં 100 ટકા મતદાતા DRE (VVPAT વિના)નો ઉપીયોગ કરીને મતદાન કરશે. નેવાડા બીજુ રાજ્ય છે જ્યાં DREનો ઉપીયોગ મોટા પ્રમાણમાં થશે. ત્યાં 95.4 ટકા નોંધાયેલા મતદાતાઓની પાસે માત્ર DRE સુધી પહોંચ હશે, પરંતુ VVPAT ની સાથે.
અમેરિકામાં રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં મતોની ગણતરી કેવી રીતે થાય છે
હાથથી ચિહ્નિત કાગળના મતપત્રો અને બીએમડીનો ઉપીયોગ કરીને ભરવામાં આવેલા મતપત્ર બંનેની ગણતરી ઓપ્ટિકલ સ્કેનરનો ઉપીયોગ કરીને કરવામાં આવે છે. અને પછી ગણતરીની પ્રક્રિયાને વધુ ઝડપી બનાવવા માટે કોમ્પ્યુટર દ્વારા ગ્રાફિક બનાવીને વહેંચવામાં આવે છે. વર્ષ 2009ની તુલનામાં હવે મતપત્ર ઉત્પાદન માટે ઘણા વધુ કઠોર માપદંડોને જોતા, આ પ્રક્રિયા ઘણા અંશે કોઈ પણ અડચણ વિના ચાલે છે.
રાજ્યોના સેલ્ફ-ઓડિટ બાદ ડેડલાઈન પર પરિણામ
જોકે ગણતરી અને સારણી પૂર્ણ થયા બાદ રાજ્યોની પાસે પરિણામોને સેલ્ફ-ઓડિટ કરવા માટે અલગ-અલગ સમયસીમા હોય છે. તેને મેન્યુઅલ રૂપે અથવા પછી મશીનની મદદથી પૂર્ણ કરી શકાય છે. મોટા ભાગના રાજ્યોમાં ફરીથી ગણવાનું પ્રાવધાન છે. જેને અંતરના આધારે તેને લગતો આદેશ આપી શકાય છે. છેલ્લે ચૂંટણી અધિકારીઓને એક વિશિષ્ટ તારીખ સુધી અધિકારિક એટલે અંતિમ વોટ ટૈલી દેખાડતા તથાકથિત પ્રમાણ પત્ર જાહેર કરવાનું હોય છે. આ વર્ષે તેની અંતિમ સમય સીમા 11 ડિસેમ્બર છે. આ ચૂંટણીની તારીખ 5 નવેમ્બરથી એક મહિનાથી વધુ સમય બાદની ડેડલાઈન છે.
