NASA Sunita Williams Return Earth: નાસા અવકાશયાત્રી સુનિતા વિલિયમ્સ અને બુચ વિલ્મોર 9 મહિના બાદ અંતરિક્ષમાંથી પૃથ્વી પર પરત આવ્યા છે. તમને જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે મનુષ્ય પહેલા પ્રાણીઓને પૃથ્વીની બહાર અંતરિક્ષમાં મોકલવામાં આવ્યા હતા. શરૂઆતમાં, વૈજ્ઞાનિકોએ સમજવાની જરૂર હતી કે સૂક્ષ્મ ગુરુત્વાકર્ષણ, કિરણોત્સર્ગ અને આત્યંતિક તાપમાન સહિત અવકાશની કઠોર પરિસ્થિતિઓ પર જીવંત પ્રાણીઓ કેવી પ્રતિક્રિયા આપે છે. માનવ પહેલા ઘણા પ્રકારના પ્રાણીઓએ અંતરિક્ષ યાત્રા કરી છે.
ફળમાખીઓ અને આલ્બર્ટ વાંદરાઓ
અવકાશમાં પહોંચનારા સૌ પ્રથમ જીવંત પ્રાણી મઘમાખીઓ હતા, જેને 1947માં અમેરિકાએ વી-2 રોકેટ થી અવકાશમાં મોકલી હતી. આ નાના સજીવોએ સંશોધનકારોને જૈવિક સજીવો પર કોસ્મિક કિરણોત્સર્ગની અસરોનો અભ્યાસ કરવામાં મદદ કરી.
1948માં આલ્બર્ટ પહેલો (એક રીસસ વાનર) ને બીજા વી-2 રોકેટ દ્વારા અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યો હતો. દુઃખની વાત એ છે કે તે બચી શક્યો નહીં. આ પછી આલ્બર્ટ II, III અને IV સાથે ઉડાન ભરવામાં આવી, જેમાં આલ્બર્ટ II સફળતાપૂર્વક અવકાશમાં પહોંચનાર પ્રથમ વાનર બન્યો. જો કે, પરત આવતી વખતે તેનું મોત થયું હતું.
લાઇકા – ઓર્બિટમાં જનાર પ્રથમ પ્રાણી
કદાચ સૌથી પ્રખ્યાત અવકાશ પ્રાણી, લાઇકા (મોસ્કોનો એક કૂતરો) પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં જનાર પ્રથમ જીવંત પ્રાણી છે. રશિયાએ વર્ષ 1957માં માં સોવિયત સંઘના સ્પુટનિક 2 વડે અવકાશમાં મોકલ્યો હતો. કમનસીબે, લાઇકા આ મિશનમાં ટકી શક્યો નહીં, પરંતુ તેના બલિદાનથી માનવ અવકાશ યાત્રાનો માર્ગ મોકળો થયો.
હેમ અને એનોસ- સ્પેસ ચિમ્પાન્ઝી
અમેરિકાએ 1961માં મર્કરી રેડસ્ટોન 2 નામના અવકાશયાનમાં હેમ નામના ચિમ્પાન્ઝીને અંતરિક્ષમાં મોકલ્યો હતો. હેમનું મિશન ખાસ કરીને અભૂતપૂર્વ હતું કારણ કે તે દર્શાવે છે કે પ્રાઇમેટ અવકાશમાં કામ કરી શકે છે, જે સાબિત કરે છે કે અવકાશ યાત્રામાં માનવી પણ આવું જ કરી શકે છે. અન્ય એક ચિમ્પાન્ઝી એનોસ, તે જ વર્ષે પાછળથી પૃથ્વીની પરિક્રમા કરનાર પ્રથમ ચિમ્પાન્ઝી બન્યો.
કાચબાને પણ ચંદ્ર પર મોકલવામાં આવ્યા હતા
1968માં, સોવિયેત સંઘે ઝોન્ડ 5 લોન્ચ કરી 2 કાચબા, મઘમાખીના ઇંડા અને ભોજનના કીડા અવકાશમાં મોકલ્યા હતા, જે ચંદ્રની પરિક્રમા કરનારું અને સલામત રીતે પૃથ્વી પર પરત ફરનારું પ્રથમ અવકાશયાન બન્યું હતું. કાચબા બચી ગયા, જો કે તેમનું વજન થોડું ઓછું થઈ ગયું હતું.
બિલાડીઓ, ઉંદરો અને કરોળિયાને પણ મોકલવામાં આવ્યા હતા
ફેલિકેટ (એક ફ્રેન્ચ બિલાડી) 1963માં અવકાશમાં જનારી પ્રથમ બિલાડી બની હતી. ફેલિસેટ સલામત રીતે પૃથ્વી પર પરત ફરી હતી. ઉંદર, સસલા અને દેડકાઓ બધાએ અવકાશ મિશનમાં ભાગ લીધો છે અને તેમના જીવવિજ્ઞાન પર શૂન્ય ગુરુત્વાકર્ષણની અસરોનું પરીક્ષણ કર્યું છે. 1973માં, નાસાએ અરબેલા અને અનિતા નામના કરોળિયા સ્પેસ લેબ પર મોકલ્યા હતા, જેથી જાણી શકાય તે ઝીરો ગ્રેવિટીમાં કેવી રીતે જાળા બનાવે છે. શરૂઆતના સંઘર્ષ છતાં, તેમણે ત્યાં સફળતાપૂર્વક પોતાનું કામ કર્યું.
આજે પણ અવકાશ સંશોધનમાં પ્રાણીઓનો ઉપયોગ થાય છે. નાસા અને રોસ્કોસ્મોસ ઉંદરો, માછલીઓ અને ટાર્ડીગ્રેડ્સ (પાણીમાં રહેતા રીંછ) પણ ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (આઇએસએસ)માં માઇક્રોગ્રેવિટી જૈવિક પ્રણાલીઓને કેવી રીતે અસર કરે છે તેનો અભ્યાસ કરવા મોકલે છે. આ પ્રયોગો ભવિષ્યના લાંબા ગાળાના અવકાશ અભિયાનોને માહિતગાર કરવાનું ચાલુ રાખે છે, જેમાં મંગળ ગ્રહ પર સંભવિત સમાનવ યાત્રાનો પણ સમાવેશ થાય છે.
પ્રાણીઓએ અવકાશ મિશનમાં મહત્વનો ફાળો આપ્યો છે, જે જીવંત સજીવો પર અવકાશ યાત્રાની અસરો વિશે મહત્વપૂર્ણ માહિતી પૂરી પાડે છે. તેમના યોગદાનથી આધુનિક અવકાશયાત્રીઓને આકાર આપવામાં અને માનવ અવકાશયાત્રીઓની સલામતી સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદ મળી છે.
