Mumbai Monsoon Rain Alert IMD Forecast : મુંબઈમાં સોમવારે ભારે વરસાદ પડ્યો હતો. એવું લાગતું હતું કે જાણે સંપૂર્ણ તાકાત સાથે ચોમાસું બે અઠવાડિયાં વહેલું આવી ગયું હોય. શહેરના અનેક વિસ્તારોમાં પાણી ભરાતા, ટ્રાફિક અને ધીમી ટ્રેન સેવાને કારણે જનજીવન ખોરવાયું હતું. આ વર્ષે ચોમાસાની શરૂઆતે અત્યાર સુધીના તમામ રેકોર્ડ તોડી નાખ્યા છે. આંકડાઓ દર્શાવે છે કે મુંબઈમાં અત્યાર સુધીનું સૌથી વહેલું ચોમાસું છે (આઇએમડી 1950થી રેકોર્ડ રાખી રહ્યું છે). આ પહેલા 1971, 1962 અને 1956માં 29 મેના રોજ ચોમાસાના વરસાદની શરૂઆત થઈ હતી. સામાન્ય રીતે મુંબઇમાં ચોમાસાના વારસાદની શરૂઆત 11 જૂન થી થાય છે.
મુંબઈમાં ચોમાસું વહેલું કેમ પહોંચ્યું?
સામાન્ય રીતે મુંબઈમાં ચોમાસું કેરળમાં વરસાદના આગમનના લગભગ 10 દિવસ બાદ શરૂ થાય છે. કેરળમાં ચોમાસાની માન્ય શરૂઆતની તારીખ 1 જૂન છે, જે પછી દક્ષિણ-પશ્ચિમ ચોમાસું સામાન્ય રીતે 6 જૂન સુધીમાં મહારાષ્ટ્રમાં પહોંચે છે અને પછી 11 જૂન સુધીમાં મુંબઇના દરિયાકાંઠે પહોંચી જાય છે. આ વર્ષે હવામાન વિભાગે (આઇએમડી) કેરળમાં 24 મેના રોજ ચોમાસાના આગમનની જાહેરાત કરી હતી, જે 2009 પછીની પ્રથમ ઘટના છે. વળી, નૈઋત્યનું ચોમાસું 24 કલાકમાં કેરળથી મહારાષ્ટ્ર પહોંચ્યું હતું. તે રવિવારે મહારાષ્ટ્ર અને સોમવારે મુંબઇ પહોંચ્યું હતું.
આઇએમડી મુંબઇના ડિરેક્ટર શુભાંગી ભુટ્ટેના જણાવ્યા અનુસાર, “ચોમાસાનું વહેલું આગમન અને ઝડપી પ્રગતિ ખૂબ જ અનુકૂળ પરિસ્થિતિઓને કારણે થઈ હતી. વરિષ્ઠ હવામાનશાસ્ત્રીઓએ સક્રિય મેડન-જુલિયન ઓસિલેશન (MJO)ને મુખ્ય કારણ ગણાવ્યું હતું. MJO હિંદ મહાસાગરમાં ઉદ્ભવે છે અને તે ભારતીય ચોમાસાને અસર કરતા સૌથી મહત્વપૂર્ણ પરિબળોમાંનું એક છે. ”
MJO એ મૂળભૂત રીતે પવન, વાદળો અને દબાણની સખત અને ગતિશીલ સિસ્ટમ છે. તે 4-8 મીટર પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપે પૂર્વ તરફ જાય છે. 30 થી 60 દિવસની અંદર, એમજેઓ (MJO) વિન્ડ બેન્ડ્સ દુનિયાભરમાં પ્રવાસ કરી શકે છે અને હવામાનમાં નોંધપાત્ર ફેરફારો લાવી શકે છે. અનુકૂળ તબક્કાઓમાં, તેઓ ભારતમાં ચોમાસાના વરસાદમાં વધારો કરી શકે છે. 22 મેના રોજ જાહેર કરવામાં આવેલી આગાહીમાં, આઇએમડીએ કહ્યું હતું કે MJO તે સમયે 1 થી વધુ એમ્પ્લિટ્યૂડ સાથે ચોથા તબક્કામાં હતું, જે ભારે વરસાદ અને તોફાનનો સંકેત આપે છે.
આઇએમડીના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “જ્યારે અનુકૂળ એમજેઓ એક ફાળો આપનાર કારણ છે, તો ક્રોસ વિષુવવૃત્તીય પ્રવાહ (જે ઉત્તર અને દક્ષિણ ગોળાર્ધ વચ્ચે ગરમી અને ભેજનું વહન કરે છે) પણ આ સમયે ખૂબ જ મજબૂત છે.” તે પુષ્કળ ભેજ લાવે છે. ”
આ ઉપરાંત અરબી સમુદ્રમાં નીચા દબાણવાળા વિસ્તારને કારણે દક્ષિણ પશ્ચિમ ચોમાસાની ઉપરની તરફની ગતિમાં પણ મદદ મળી હતી. આ લો પ્રેશર વિસ્તારને કારણે જ છેલ્લા કેટલાક સપ્તાહમાં મુંબઈમાં પ્રિ-મોન્સૂનનો ભારે વરસાદ થયો હતો.
મુંબઇમાં 100 વર્ષમાં સૌથી વધુ વરસાદ
મે મહિને મુંબઈમાં છેલ્લા 107 વર્ષમાં સૌથી વધુ વરસાદ થયો છે. આઇએમડીની કોલાબા પ્રયોગશાળામાં આ મહિનામાં અત્યાર સુધીમાં 295 મીમી વરસાદ નોંધાયો છે. આ પહેલા મુંબઈમાં સૌથી વધુ વરસાદ મે 1918માં 279.4 મિમી વરસાદ નોંધાયો હતો. દરમિયાન આ મહિનામાં 197 મીમી વરસાદ વરસી ચૂક્યો છે. ૨૦૨૧ પછી સાંતાક્રુઝમાં મે મહિનો પણ સૌથી વરસાદ છે.
શહેરમાં પણ ચાલુ વર્ષે ભારે વરસાદને કારણે ઉનાળો પણ ન હતો, જે મે મહિના દરમિયાન સામાન્ય ઘટના છે. આ પહેલા 8 મેના રોજ મુંબઈ 70 વર્ષથી વધુ સમયમાં મે મહિનાની સૌથી ઠંડી સવારમાં જાગ્યું હતું. કોલાબા કોસ્ટલ લેબોરેટરીના જણાવ્યા અનુસાર, લઘુત્તમ તાપમાન ઘટીને 22.2 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું, જે 1951 પછીનો સૌથી ઠંડો દિવસ શહેરમાં નોંધાયો હતો. ચોમાસાની શરૂઆત એવા સમયે થઈ છે જ્યારે મુંબઈ મે મહિનાના વાસ્તવિક સામાન્ય વરસાદના 700 ટકાથી વધુ સરપ્લસમાં છે.
માત્ર મુંબઇ જ નહીં, સમગ્ર મહારાષ્ટ્ર રાજ્ય મે મહિનામાં હવામાન અસામાન્ય રહ્યુ છે. બુલઢાણા જિલ્લામાં આ વિસ્તારની વાસ્તવિક લાંબા ગાળાની સરેરાશના 4,000 ટકાથી વધુ વરસાદ નોંધાયો છે. સિંધુદુર્ગ અને રાયગઢ જેવા દરિયાકાંઠાના જિલ્લાઓમાં અત્યાર સુધીમાં અનુક્રમે 2600 ટકા અને 2000 ટકાથી વધુ વરસાદ નોંધાયો છે.
આ ચોમાસામાં મુંબઈમાં સામાન્ય કરતા વધુ વરસાદ પડવાની સંભાવના છે. ભારતીય હવામાન વિભાગ (આઇએમડી)એ આ વર્ષે સામાન્યથી વધુ ચોમાસાની આગાહી કરી હતી.
