Aanchal Magazine,Soumyarendra Barik : ભારતે પર્સનલ કોમ્પ્યુટર, લેપટોપ, પામટોપ્સ, ઓટોમેટીક ડેટા પ્રોસેસીંગ મશીનો, માઈક્રો કોમ્પ્યુટર્સ/પ્રોસેસર અને મોટા/મેઈનફ્રેમ કોમ્પ્યુટરની આયાત પર પ્રતિબંધ મુક્યો છે. ગુરુવારે (3 ઑગસ્ટ) જારી કરાયેલા નોટિફિકેશનમાં ડિરેક્ટોરેટ જનરલ ઑફ ફોરેન ટ્રેડે જણાવ્યું હતું કે HSN કોડ 8471ની સાત સિરીઝ હેઠળના કમ્પ્યુટર્સ અને અન્ય વસ્તુઓની આયાત પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે, પરંતુ આ પ્રતિબંધ અન્ય સામાનના આયાત પર લાગુ થશે નહીં.
આ ઉત્પાદનોના સ્થાનિલોકલ પ્રોડકશનને પ્રોત્સાહન આપવા અને ચીનમાંથી આ વસ્તુઓની આયાતના મોટા ભાગના હિસ્સાને ઘટાડવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, લેપટોપ અને પર્સનલ કોમ્પ્યુટરની આયાતને પ્રતિબંધિત કરવામાં આવી છે.
આયાત પરના નિયંત્રણ માટેનું નોટિફિકેશન શું કહે છે?
HSN 8741 હેઠળ આવતા લેપટોપ, ટેબલેટ, ઓલ-ઇન-વન પર્સનલ કોમ્પ્યુટર્સ અને ‘અલ્ટ્રા સ્મોલ ફોર્મ ફેક્ટર’ કોમ્પ્યુટર અને સર્વરની આયાતને ‘પ્રતિબંધિત’ કરવામાં આવશે અને તેમની આયાતને પ્રતિબંધિત આયાત માટેના માન્ય લાયસન્સ સામે મંજૂરી આપવામાં આવશે.
આ ઉપરાંત, એક લેપટોપ, ટેબ્લેટ, ઓલ-ઇન-વન પર્સનલ કમ્પ્યુટર અથવા અલ્ટ્રા સ્મોલ ફોર્મ ફેક્ટર કમ્પ્યુટરની આયાત માટે આયાત પરવાનાની આવશ્યકતાઓમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે, જે પોસ્ટ અથવા કુરિયર દ્વારા ઈ-કોમર્સ પોર્ટલ પરથી ખરીદવામાં આવે છે. આયાતને લાગુ પડતી ડ્યુટીની ચુકવણી વધારવામાં આવશે.
R&D (સંશોધન અને વિકાસ), ટેસ્ટ, બેન્ચમાર્કિંગ અને મૂલ્યાંકન રિપેર અને પુન: નિકાસ અને પ્રોડકશનના હેતુઓ માટે, સરકારે કન્સાઇનમેન્ટ દીઠ 20 વસ્તુઓ સુધીની આયાત માટે આયાત લાયસન્સમાંથી મુક્તિ આપી છે. જો કે, શરત એ રહેશે કે આ આયાતને માત્ર જણાવેલ હેતુઓ માટે જ ઉપયોગ માટે મંજૂરી આપવામાં આવશે અને વેચાણ માટે નહીં. સૂચનાઓમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “વધુમાં, ઇચ્છિત હેતુ પછી, પ્રોડકશનને ઉપયોગની બહાર નાશ કરવામાં આવશે અથવા ફરીથી નિકાસ કરવામાં આવશે.”
તેણે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે વિદેશી વેપાર નીતિ મુજબ, વિદેશમાં સમારકામ કરાયેલા માલની પુનઃ આયાતના સમારકામ અને વળતર માટે પ્રતિબંધિત આયાત માટેના લાયસન્સની જરૂર રહેશે નહીં.
પ્રતિબંધો લાદવાના કારણો
આ પગલાને આઇટી હાર્ડવેર માટે કેન્દ્રની તાજેતરમાં રિન્યૂ કરવામાં આવેલી પ્રોડક્શન-લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (PLI) સ્કીમને સીધા પ્રોત્સાહન તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે. એક વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે આ પગલું કંપનીઓને ભારતમાં લોકલ લેવેલે પ્રોડકશન કરવા દબાણ કરવા માટે છે, કારણ કે દેશ ઈલેક્ટ્રોનિક્સ ક્ષેત્રમાં તેની લોકલ પ્રોડકશન ક્ષમતાને મજબૂત કરવા માંગે છે.
મે મહિનામાં ₹ 17,000 કરોડના ખર્ચ સાથે આ યોજનામાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો, જે 2021માં સૌપ્રથમ મંજૂર કરાયેલી યોજના માટેના બજેટને બમણા કરતાં પણ વધુ છે. આ દબાણનો હેતુ લેપટોપ, સર્વર અને પર્સનલ કોમ્પ્યુટરના નિર્માતાઓ પર છે કારણ કે મોટાભાગના આ સેગમેન્ટમાં આયાત ચીનથી થાય છે.
ભારતમાં છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ઈલેક્ટ્રોનિક સામાન અને લેપટોપ/કોમ્પ્યુટરની આયાતમાં વધારો જોવા મળ્યો છે. આ વર્ષે એપ્રિલ-જૂન દરમિયાન ઈલેક્ટ્રોનિક ચીજવસ્તુઓની આયાત વધીને $6.96 બિલિયન થઈ છે જે એક વર્ષ અગાઉના ગાળામાં $4.73 બિલિયન હતી, જેમાં એકંદર આયાતમાં 4-7 ટકાનો હિસ્સો છે.
ભારત દ્વારા આયાત માટે પ્રતિબંધિત સાત શ્રેણીઓમાંથી આયાતનો બહુમતી હિસ્સો ચીનનો છે. એપ્રિલ-મે દરમિયાન, તાજેતરના સમયગાળા માટે કે જેના માટે દેશ-વાર ડેટા ઉપલબ્ધ છે, પ્રતિબંધિત આયાતની આ સાત શ્રેણીઓ માટે ચીનમાંથી ભારતની આયાતનું મૂલ્ય $743.56 મિલિયન હતું, જે $787.84 મિલિયનથી 5.6 ટકા ઓછું હતું.
આયાતમાં સૌથી વધુ હિસ્સો લેપટોપ અને પામટોપ સહિત પર્સનલ કોમ્પ્યુટર્સની સિરીઝમાં છે, જે હેઠળ ચીનમાંથી આ વર્ષે એપ્રિલ-મેમાં $558.36 મિલિયનની આયાત થઈ હતી જે એક વર્ષ અગાઉના સમયગાળામાં $618.26 મિલિયન હતી. પર્સનલ કોમ્પ્યુટર, લેપટોપની ભારતની આયાતમાં ચીનનો હિસ્સો આશરે 70-80 ટકા છે.
વાર્ષિક ધોરણે, ભારતની ચીનમાંથી પર્સનલ કોમ્પ્યુટર અને લેપટોપની આયાત 2021-22માં $5.34 બિલિયનથી 2022-23માં 23.1 ટકા ઘટીને 2022-23માં $4.10 બિલિયન થઈ ગઈ હતી. જો કે, અગાઉના બે નાણાકીય વર્ષો, 2021-22 અને 2020-21માં, 2021-22 અને 2020-21માં ચીનમાંથી પર્સનલ કોમ્પ્યુટર, લેપટોપની આયાતમાં તીવ્ર ઉછાળો આવ્યો હતો,2021-22માં ટકાથી $5.34 બિલિયન અને 2020-21માં 44.7 ટકાથી $3.52 બિલિયન, જેમાં વાર્ષિક ધોરણે 51.5 નો વધારો થયો હતો.
