Jammu Kashmir Assembly Election 2024: ચૂંટણી પંચે શુક્રવારે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં વિધાનસભા ચૂંટણીની તારીખોની જાહેરાત કરી દીધી છે. 5 ઓગસ્ટ 2019ના રોજ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બન્યા પછી જમ્મુ અને કાશ્મીર લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરના વહીવટ હેઠળ છે. કલમ 370 હટાવ્યા બાદ જમ્મુ કાશ્મીરમાં આ પહેલીવાર બનશે જ્યારે ઘાટીમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાશે. આ માટે ચૂંટણી પંચે તમામ તૈયારીઓ કરી લીધી છે. નવા સંજોગો બાદ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ઘણા મોટા ફેરફારો થયા છે. મતવિસ્તારોનું સીમાંકન બદલવું એ સૌથી મહત્વપૂર્ણ ફેરફાર છે.
નવા સીમાંકનમાં સીટો વધી, આ અંતર્ગત ચૂંટણી થશે
કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બન્યા પછી જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં નવેસરથી સીમાંકન થયું હતું. આ વખતે આ અંતર્ગત ચૂંટણી યોજાશે. ગત વખતની સરખામણીએ જમ્મુમાં છ અને કાશ્મીરમાં એક સહિત કુલ સાત વિધાનસભા બેઠકો વધી છે. જમ્મુ-કાશ્મીરમાં સીમાંકનને કારણે વિધાનસભા સીટોની સંખ્યા 83થી વધીને 90 થઈ ગઈ છે. રાજ્યની ચાર વિધાનસભા બેઠકો લેહ અને કારગિલ જિલ્લામાં આવતી હતી. આ વિસ્તારને હવે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવી દેવામાં આવ્યો છે. નવા સીમાંકનમાં જમ્મુની વિધાનસભા બેઠકો 37 થી વધીને 43 અને કાશ્મીરની 46 થી વધીને 47 થઈ ગઈ છે.
2019માં જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 નાબૂદ કરવામાં આવી હતી. તે સમયે જમ્મુ-કાશ્મીર વિધાનસભામાં 87 વિધાનસભા બેઠકો હતી, પરંતુ કલમ 370 હટાવ્યા બાદ લદ્દાખને જમ્મુ-કાશ્મીરથી અલગ કેન્દ્રીય રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ ફેરફાર સાથે જમ્મુ-કાશ્મીરની ચાર સીટો લદ્દાખમાં ગઈ છે. એટલે કે જમ્મુ-કાશ્મીર વિધાનસભામાં 83 બેઠકો હતી જે વધીને 90 થઈ ગઈ છે.
પીઓકેનો પણ સમાવેશ કરાયો
જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન અધિનિયમ, 2019 અનુસાર જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં વિધાનસભાની કુલ બેઠકોની સંખ્યા 107 થી વધારીને 114 કરવામાં આવી છે. જેમાંથી 24 બેઠકો પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (POK) માટે અનામત છે. પીઓકે માટે આરક્ષિત આ 24 બેઠકો ખાલી રહેશે. પ્રથમ વખત નવ બેઠકો અનુસૂચિત જનજાતિ (ST) માટે અનામત રાખવામાં આવી છે, જેમાંથી છ બેઠકો જમ્મુ માટે અને ત્રણ બેઠકો કાશ્મીર પ્રદેશ માટે નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે.
આ પણ વાંચો – વિધાનસભા ચૂંટણી : જમ્મુ કાશ્મીરમાં 18 સપ્ટેમ્બરથી ચૂંટણી, 3 તબક્કામાં મતદાન, હરિયાણામાં 1 ઓક્ટોબરે વોટિંગ
રાજ્યમાં કેટલા મતદારો છે?
જાન્યુઆરી 2024માં લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ચૂંટણી પંચે રાજ્યની અંતિમ મતદાર યાદી જાહેર કરી હતી. વિધાનસભા ચૂંટણી માટે નવી યાદી 20 ઓગસ્ટ, 2024ના રોજ જાહેર કરવામાં આવશે. જાન્યુઆરીમાં જાહેર કરાયેલ મતદાર યાદીના આંકડા અનુસાર જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કુલ 86.93 લાખ મતદારો છે. જેમાં 44.35 લાખ પુરૂષ અને 42.58 લાખ મહિલા મતદારો છે.
જમ્મુ અને કાશ્મીરની 90 વિધાનસભા મતવિસ્તારોમાં 2.31 લાખ નવા મતદારોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. રાજ્યમાં ટ્રાન્સફર, મૃત્યુ વગેરે કેસોમાં 86,000 મતદારોના નામ રદ કરવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે 1.45 લાખ મતદારોએ તેમના નામોમાં સુધારો કર્યો હતો.
જમ્મુ-કાશ્મીરમાં છેલ્લી ચૂંટણી ક્યારે યોજાઈ હતી?
જમ્મુ-કાશ્મીરમાં 2014માં છેલ્લી ચૂંટણી યોજાઈ હતી. ત્યારે 87 બેઠકોવાળી વિધાનસભા માટે 25 નવેમ્બરથી 20 ડિસેમ્બર 2014 સુધી પાંચ તબક્કામાં મતદાન થયું હતું. પરિણામો 23 ડિસેમ્બર 2014 ના રોજ જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. મહેબૂબા મુફ્તીની જમ્મુ કાશ્મીર પીપલ્સ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (PDP)ને 87 સભ્યોની વિધાનસભામાં સૌથી વધુ 28 બેઠકો મળી હતી. તે જ સમયે બીજેપી બીજા સ્થાને હતી જે 25 સીટો જીતવામાં સફળ રહી હતી.
ફારુક અબ્દુલ્લાની નેશનલ કોન્ફરન્સે 15 બેઠકો જીતી હતી જ્યારે કોંગ્રેસને 12 બેઠકો મળી હતી. ત્રણ બેઠકો પર અપક્ષો અને અન્ય નાના પક્ષોએ ચાર બેઠકો પર જીત મેળવી હતી. પરિણામો પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે કોઈ પણ પક્ષ બહુમતીના આંક સુધી પહોંચી શક્યો નથી.
BJP-PDPએ સરકાર બનાવી, ઓગસ્ટ 2019માં કલમ 370 હટાવી
પરિણામોના લગભગ અઢી મહિના બાદ પીડીપીના મુફ્તી મોહમ્મદ સઈદે રાજ્યના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા. પીડીપીને 25 સભ્યો સાથે ભાજપનું સમર્થન હતું. 7 જાન્યુઆરી 2016ના રોજ મોહમ્મદ સઈદના મૃત્યુ પછી રાજ્ય ફરી એકવાર રાજકીય અનિશ્ચિતતાના સમયગાળામાં પ્રવેશ્યું. રાજ્યમાં રાજ્યપાલ શાસન લાદવું પડ્યું. લગભગ ત્રણ મહિનાની અનિશ્ચિતતા પછી ભાજપ અને પીડીપી વચ્ચે ફરીથી સમજૂતી થઈ અને મહેબૂબા મુફ્તીએ રાજ્યના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા હતા.
4 એપ્રિલ 2016ના રોજ મહેબૂબા રાજ્યના પ્રથમ મહિલા મુખ્યમંત્રી બન્યા. પીડીપી-ભાજપની આ ગઠબંધન સરકાર બે વર્ષથી વધુ સમય સુધી ચાલી હતી. જૂન 2018માં ભાજપે મહેબૂબા સરકારમાંથી ટેકો પાછો ખેંચી લીધો હતો. આ સાથે જ મહેબૂબા મુફ્તીની સરકાર પડી ગઈ હતી. 5 ઓગસ્ટ 2019 ના રોજ રાજ્યનો વિશેષ દરજ્જો નાબૂદ કરવામાં આવ્યો અને તેને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવવામાં આવ્યો. કલમ 370 હટાવ્યા બાદ રાજ્યમાં પ્રથમ વખત વિધાનસભા ચૂંટણી યોજાશે.
