E Passport Seva: વિદેશ પ્રવાસ કરતા હોવ તો તમારે ભારતના ચિપ આધારિત ઈ-પાસપોર્ટ વિશે આ જાણવું જરૂર છે. ઓળખ અને સુરક્ષા સુધારવા માટે ભારતમાં ઈ-પાસપોર્ટ રજૂ કરવામાં આવ્યો છે. આ નવો પાસપોર્ટ હાલના પેપર પાસપોર્ટ સાથે નવીનતમ ઇલેક્ટ્રોનિક ટેકનોલોજીને જોડે છે. વિદેશ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, પાસપોર્ટ સેવા કાર્યક્રમ (PSP) સંસ્કરણ 2.0 હેઠળ 1 એપ્રિલ, 2024 થી પાયલોટ પ્રોજેક્ટ તરીકે ઈ-પાસપોર્ટની સેવા શરૂ કરવામાં આવી છે.
ઈ પાસપોર્ટ ફાયદા (E Passport Benefits)
ઈ પાસપોર્ટનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે આ પાસપોર્ટનો નકલી પાસપોર્ટ બનાવવો મુશ્કેલ છે. પબ્લિક કી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (PKI) એ એક આવશ્યક ટેકનોલોજી છે જે ઈ-પાસપોર્ટની સુરક્ષાને મજબૂત બનાવે છે, વ્યક્તિગત ડેટાનું રક્ષણ કરે છે અને ચિપમાં સંગ્રહિત બાયોમેટ્રિક અને વ્યક્તિગત માહિતીની સચોટ ઓળખ સુનિશ્ચિત કરે છે.
ઇ પાસપોર્ટ સેવા ક્યાં શરુ કરાઇ
હાલમાં, નાગપુર, ભુવનેશ્વર, જમ્મુ, ગોવા, શિમલા, રાયપુર, અમૃતસર, જયપુર, ચેન્નાઈ, હૈદરાબાદ, સુરત અને રાંચીની પ્રાદેશિક પાસપોર્ટ કચેરીઓમાં ઈ-પાસપોર્ટ જારી કરવામાં આવી રહ્યા છે, અને ભવિષ્યમાં તે વધુ સ્થળોએ લાગુ કરવામાં આવશે. તમિલનાડુમાં ઈ-પાસપોર્ટ જારી કરવાની શરૂઆત 3 માર્ચ 2025 ના રોજ ચેન્નાઈ સ્થિત પ્રાદેશિક પાસપોર્ટ કાર્યાલયથી થઈ હતી. 22 માર્ચ, 2025 સુધીમાં, રાજ્યમાં કુલ 20,729 ઈ-પાસપોર્ટ જારી કરવામાં આવ્યા હતા.
ભારતીય ઈ-પાસપોર્ટ સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ બાબતો
- ઈ-પાસપોર્ટમાં એક ખાસ ચિપ અને એન્ટેના હોય છે, જે તેને સામાન્ય પાસપોર્ટથી અલગ બનાવે છે.
- તેના કવર નીચે એક ખાસ સોનેરી નિશાન છે, જેના દ્વારા તેને ઓળખી શકાય છે.
- તેમાં હાજર RFID ચિપ અને ‘પબ્લિક કી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર’ (PKI) ટેકનોલોજીની મદદથી, પાસપોર્ટ ધારકની માહિતી સુરક્ષિત રહે છે.
- આ ટેકનોલોજી બાયોમેટ્રિક અને વ્યક્તિગત ડેટાની સચોટ ઓળખ અને સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરે છે.
- ઈ-પાસપોર્ટની નકલ કરવી મુશ્કેલ છે, જે બનાવટી અને છેતરપિંડીની ઘટનાઓને અટકાવે છે.
આ પણ વાંચો: સેમસંગ ગેલેક્ષી એસ-25 સૌથી સ્લિમ સ્માર્ટફોન, જાણો ફિચર્સ
ઈ-પાસપોર્ટ શું છે?
જવાબ: ઈ-પાસપોર્ટ એ કાગળ અને ઇલેક્ટ્રોનિક પાસપોર્ટનું સંયુક્ત સ્વરૂપ છે જેમાં રેડિયો ફ્રીક્વન્સી આઇડેન્ટિફિકેશન (RFID) ચિપ અને પાસપોર્ટના જડતર તરીકે એમ્બેડેડ એન્ટેના હોય છે જેમાં પાસપોર્ટ ધારકની વ્યક્તિગત વિગતો અને બાયોમેટ્રિક માહિતી હોય છે. પાસપોર્ટના આગળના કવર નીચે છાપેલા નાના વધારાના સોનાના રંગના પ્રતીક તરીકે ઈ-પાસપોર્ટ દૃષ્ટિની રીતે ઓળખી શકાય છે.
ઇ-પાસપોર્ટ રાખવાના ફાયદા અને કેવી રીતે ઉપયોગી છે?
ઇ-પાસપોર્ટનો મુખ્ય ફાયદો પાસપોર્ટ ધારકના ડેટાની અખંડિતતા જાળવવાની ક્ષમતામાં વધારો કરે છે. ઇ-પાસપોર્ટમાં પુસ્તિકા પર છાપેલ સ્વરૂપમાં ડેટા હશે, તેમજ ઇલેક્ટ્રોનિક ચિપમાં ડિજિટલી સહી કરેલ હશે, જે વૈશ્વિક સ્તરે ઇમિગ્રેશન અધિકારીઓ દ્વારા સુરક્ષિત રીતે પ્રમાણિત કરી શકાય છે; આમ, પાસપોર્ટને બનાવટી અને નકલી પાસપોર્ટ જેવી સંભવિત છેતરપિંડી પ્રવૃત્તિઓથી સુરક્ષિત રાખશે.
જ્યારે સરહદ નિયંત્રણો પર અસલીતાની પુષ્ટિ કરશે. ઇ-પાસપોર્ટની સુરક્ષાને ટેકો આપતી અંતર્ગત તકનીક પબ્લિક કી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (PKI) સોલ્યુશન છે જે સંવેદનશીલ માહિતીને સુરક્ષિત રાખવા અને ઇ-પાસપોર્ટની અંદર ચિપ પર સંગ્રહિત વ્યક્તિગત અને બાયોમેટ્રિક ડેટાની અખંડિતતા અને મૂળની પુષ્ટિ કરવા માટેનો પાયો છે.
શું હાલના માન્ય પાસપોર્ટ ધારકો માટે તેમના પાસપોર્ટને ઇ-પાસપોર્ટથી બદલવા ફરજિયાત છે?
ના. ભારત સરકાર દ્વારા જારી કરાયેલા બધા પાસપોર્ટ તેમની માન્યતા સમાપ્તિ તારીખ સુધી માન્ય રહેશે. જ્યારે સંબંધિત પાસપોર્ટ ઓફિસ તકનીકી રીતે ઇ-પાસપોર્ટ જારી કરવા માટે સક્ષમ બનશે, ત્યારે તે પાસપોર્ટ ઓફિસ હેઠળ અરજી કરનારા નાગરિકોને ઇ-પાસપોર્ટ મળશે. ભારતભરની તમામ પાસપોર્ટ ઓફિસોને આવરી લેતા ઇ-પાસપોર્ટના તબક્કાવાર અમલીકરણમાં થોડા મહિના લાગી શકે છે.
જોકે, એ નોંધવું અગત્યનું છે કે ઈ-પાસપોર્ટ મેળવવો ફરજિયાત નથી. ભારત સરકાર દ્વારા જારી કરાયેલા તમામ હાલના પાસપોર્ટ તેમની માન્યતા સમાપ્ત થાય ત્યાં સુધી માન્ય રહેશે.
