Written by Pratip Acharya : મેટ્રો અને રોડ પ્રોજેક્ટ, Metro and Road Project : દેશમાં દિલ્હી માટે હવાની ગુણવત્તા એક મોટો પ્રશ્ન બન્યો છે તો હવે ધીમે ધીમે મુંબઈમાં પણ હવાની ગુણવત્તા બગડવા લાગી છે. આ પાછળનું મુખ્ય કારણ મુંબઈમાંથી ઝડપથી ઘટતા જતાં વૃક્ષો છે. એક આરટીઆઈના જવાબમાં બૃહદમુંબઈ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન દ્વારા આપવામાં આવેલા ડેટા અનુસાર શહેરમાં છેલ્લા છ વર્ષમાં ઓછામાં ઓછા 21,028 વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા છે.
બીએમસીએ ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે મેટ્રો, બુલેટ ટ્રેન, કોસ્ટલ રોડ, સીવેજ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ (STP) અને ગોરેગાંવ-મુલુંડ લિંક રોડ જેવા વિકાસ પ્રોજેક્ટ માટે માર્ગ બનાવવા માટે મોટા પાયે વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા.
BMC ડેટા એ પણ દર્શાવે છે કે છ વર્ષના સમયગાળા દરમિયાન – 2018 અને 2023 ની વચ્ચે – જોકે તેણે 21,916 વૃક્ષોનું પ્રત્યારોપણ કર્યું – તેમનો જીવિત રહેવાનો દર ઓછો હતો. કુલ 24 વોર્ડમાંથી માત્ર 9 માટે ટ્રાન્સપ્લાન્ટેડ વૃક્ષોના અસ્તિત્વ અંગેનો ડેટા ઉપલબ્ધ હતો.
ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરાયેલા 4,338 વૃક્ષોમાંથી માત્ર 963 (22%) વૃક્ષો જ બચ્યા
માહિતી અનુસાર આ 9 વોર્ડમાં ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરાયેલા 4,338 વૃક્ષોમાંથી માત્ર 963 (22%) વૃક્ષો જ બચ્યા છે. મુંબઈકરોની ચિંતાનું બીજું કારણ શહેરમાં વૃક્ષોની સંખ્યા છે. BMC અનુસાર મુંબઈમાં કુલ 29,75,283 વૃક્ષો છે. જો કે, નાગરિક અધિકારીઓએ સ્પષ્ટતા કરી હતી કે આ સંખ્યા 2011 માં હાથ ધરવામાં આવેલી છેલ્લી વૃક્ષોની વસ્તી ગણતરીની છે.
ઇન્ફ્રા અને વૃક્ષો
ડેટાને નજીકથી જોવાથી વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટ્સ અને વૃક્ષો કાપવા વચ્ચેનો સીધો સંબંધ જોવા મળે છે. ઉદાહરણ તરીકે, બીએમસીના એસ વોર્ડ, જેમાં વિક્રોલી અને કાંજુરમાર્ગ જેવા વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે, તેમાં સૌથી વધુ 2,602 વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા. આ વોર્ડ BMCના મહત્વાકાંક્ષી STP પ્રોજેક્ટ તેમજ બુલેટ ટ્રેન પ્રોજેક્ટ માટે ભૂગર્ભ ટનલના નિર્માણનો સાક્ષી છે. આ પછી કે-ઈસ્ટ વોર્ડ આવે છે – જેમાં અંધેરી ઈસ્ટનો સમાવેશ થાય છે – જ્યાં 1,584 વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા. એન વોર્ડ (ઘાટકોપર), અને એફ/નોર્થ (સાયણ, માટુંગા, વડાલા) વોર્ડમાં અન્ય 1,318 વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા, જ્યારે જી-સાઉથ વોર્ડમાં 1,313 વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા, જેમાં વર્લીનો સમાવેશ થાય છે. અંધેરી, જુહુ, વરલી અને BKCમાં મેટ્રો રેલનું કામ ચાલી રહ્યું છે, જ્યારે ઘાટકોપર, વર્સોવા અને ધારાવીમાં સ્થાનો BMC દ્વારા તેના મેગા STP પ્રોજેક્ટ માટે ઓળખવામાં આવ્યા છે.
નાગરિક અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે મેટ્રો, બુલેટ ટ્રેન, મુંબઈ કોસ્ટલ રોડ, એસટીપી, ગોરેગાંવ-મુલુંડ લિંક રોડ અને અન્ય ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર જેવા કે પુલ અને રસ્તા પહોળા કરવા જેવા વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટ્સ માટે માર્ગ બનાવવા માટે 90% વૃક્ષો કાપવાની પરવાનગી આપવામાં આવી હતી.
ભૂતપૂર્વ BMC કમિશનર ઇકબાલ સિંહ ચહલે જણાવ્યું હતું કે “છેલ્લા છ વર્ષમાં, ઘણા ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સ એકસાથે શરૂ કરવામાં આવ્યા છે, ખાસ કરીને કારણ કે તેમાંના ઘણા વર્ષોથી અટવાયેલા હતા અને જમીન પર વાસ્તવિક સિવિલ વર્ક્સ પૂર્ણ કરવાના વર્ક ઓર્ડર છેલ્લા 3-4 વર્ષમાં જ આવ્યા હતા. , પરિણામે, આ પ્રોજેક્ટ્સ માટે માર્ગ બનાવવા માટે જરૂરી વૃક્ષ કાપવાની પરવાનગી આપવાની જરૂર હતી.”
તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે વિશ્વના કોઈપણ ભાગમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બનાવવા માટે શહેરી વૃક્ષોના કવરનો અમુક ભાગ ખોવાઈ જાય છે. મુંબઈના કિસ્સામાં, અમે આગામી 175-એકર-કોસ્ટલ રોડવેને હાલના 120-એકર મહાલક્ષ્મી રેસ કોર્સ સાથે મર્જ કરીને 300-એકરનો મુંબઈ સેન્ટ્રલ પાર્ક બનાવીને આ નુકસાનની ભરપાઈ કરીશું.”
આ પણ વાંચોઃ- ચૂંટણી કાર્ડ વગર પણ લોકસભા ચૂંટણીમાં કરી શકો છો મતદાન, જાણો શું છે પ્રક્રિયા
ડેટા અનુસાર, 2018 અને 2023 ની વચ્ચે, 2022 માં સૌથી વધુ 5,584 વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા, ત્યારબાદ 2021 માં 4,536 વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા. આબોહવા પરિવર્તનની વધતી જતી ચિંતાઓને ઓળખવા અને મુંબઈમાં વધતી જતી પર્યાવરણીય પડકારોને લગતી સમસ્યાઓને હળવી કરવાના ઉકેલો પર વિચાર કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે માર્ચ 2022માં BMCએ મુંબઈ ક્લાઈમેટ એક્શન પ્લાન (MCAP) બહાર પાડ્યો હતો.
BMCએ તેના અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે 2016 અને 2021 ની વચ્ચે, મુંબઈએ 2,028 હેક્ટર શહેરી ગ્રીન કવર ગુમાવ્યું હતું, જે આરેના જંગલ (1,300 હેક્ટર) કરતાં વધુ છે. રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ગ્રીન કવરની આ ખોટ દર વર્ષે 19,640.9 ટન કાર્બન ઉત્સર્જનમાં ફાળો આપે છે.
નોંધનીય છે કે મુંબઈ છેલ્લા બે વર્ષથી ખરાબ હવાની ગુણવત્તા સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યું છે. તેની ‘ડેથ બાય બ્રેથ’ શ્રેણીમાં, ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસે અહેવાલ આપ્યો કે કેવી રીતે મોટા પાયે બાંધકામ અને ઘન કચરાના ગેરવહીવટને કારણે મહાનગરમાં વાયુ પ્રદૂષણમાં વધારો થયો છે.
