કેન્દ્ર સરકારે લોકસભામાંથી ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદા બિલો પાછા ખેંચવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ કાયદાઓ સંસદીય પેનલ દ્વારા સૂચવેલા કેટલાક ફેરફારોને પ્રતિબિંબિત કરે છે. ભારતીય દંડ સંહિતા (BNS) 2023 ને ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) દ્વારા બદલવામાં આવી છે. ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા અસ્વસ્થ મનની વ્યક્તિને કાર્યવાહીથી રક્ષણ પૂરું પાડે છે. BNS તેને માનસિક બીમારી ધરાવતી વ્યક્તિમાં ફેરવે છે. ભાજપના સાંસદ બ્રિજ લાલની આગેવાની હેઠળની સંસદીય પેનલનો અભિપ્રાય હતો કે, સરકારે ‘અસ્વસ્થ મનનો’ શબ્દ પાછો લાવવો જોઈએ કારણ કે, માનસિક બીમારીનો અર્થ “ખૂબ વ્યાપક” છે અને તેમાં મૂડ સ્વિંગ અને સ્વૈચ્છિક નશો પણ શામેલ હોઈ શકે છે.
પેનલના અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “કમિટીએ ભલામણ કરી છે કે, આ સંહિતામાં જ્યાં પણ ‘માનસિક બીમારી’ શબ્દ હોય, તેને બદલીને ‘અસ્વસ્થ મન’ કરવામાં આવે. આ એટલા માટે છે કારણ કે, વ્યક્તિ ટ્રાયલ દરમિયાન સમસ્યાઓ ઊભી કરી શકે છે. અને આરોપી માત્ર તે જ બતાવી શકે છે કે તે અસ્વસ્થ મનનો હતો. પેનલ રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, આરોપી બતાવી શકે છે કે, ગુનો કરતી વખતે તે દારૂ અથવા ડ્રગ્સના પ્રભાવ હેઠળ હતો અને તેના પર કાર્યવાહી થઈ શકે નહીં, ભલે તેણે નશા વગર ગુનો કર્યો હોય.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર સરકારે આ સૂચન સ્વીકારી લીધું છે. સરકારે BNS 2023 માં IPC ની કલમ 377 ફરીથી દાખલ કરીને પુરૂષો, સ્ત્રીઓ અને/અથવા ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓ વચ્ચે બિન-સહમતિ વિનાના સેક્સને ગુનાહિત બનાવવાના પ્રસ્તાવને નકારી કાઢ્યો છે. જો કે, સમિતિએ ચિંતા વ્યક્ત કરી છે કે, લગ્ન સંસ્થાની પવિત્રતાના રક્ષણ માટે જોગવાઈને જાળવી રાખવાની જરૂર છે, જ્યારે લિંગ ભેદભાવના પાસાને સંબોધવા માટે ફેરફારો કરવામાં આવી શકે છે.
સૂત્રોએ જણાવ્યું કે સરકાર આ સાથે સહમત નથી. ફરીથી તૈયાર કરાયેલા બિલને સંસદમાં INDIA ગઠબંધન પક્ષોના વિરોધનો સામનો કરવો પડી શકે છે. વિરોધ પક્ષોએ પહેલાથી જ ત્રણ બિલો તેમજ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર અને અન્ય EC (નિમણૂક, સેવાની શરતો અને કાર્યકાળની મુદત) બિલ પર સંસદમાં વિરોધ કરવાનું નક્કી કર્યું છે.
પેનલે ત્રણેય બિલોને જોઈન્ટ સિલેક્ટ કમિટીને મોકલવાની માંગ કરી છે. ગૃહ બાબતોની સંસદીય સ્થાયી સમિતિ દ્વારા આ બિલોની તપાસ થઈ ચૂકી છે અને સરકાર વિપક્ષની માગણી સ્વીકારે તેવી શક્યતાઓ ઓછી દેખાઈ રહી છે. 11 ઓગસ્ટના રોજ કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે લોકસભામાં ત્રણ બિલ રજૂ કર્યા હતા, જે તે જ દિવસે સ્ટેન્ડિંગ કમિટીને મોકલવામાં આવ્યા હતા.