Liz Mathew : 2 નવેમ્બરના રોજ છત્તીસગઢમાં મીડિયાને સંબોધિત કરતી વખતે, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે કહ્યું હતું કે ભાજપે ક્યારેય જાતિની વસ્તી ગણતરીનો વિરોધ કર્યો નથી, પરંતુ નિર્ણયો સમજી વિચારીને લેવા પડશે. તેના કલાકો પહેલાં તે દિલ્હીમાં ઓછામાં ઓછા 10 રાજ્યોના ટોચના ઓબીસી નેતાઓને મળ્યા હતા. આ બેઠક મધ્યરાત્રિ સુધી ચાલી હતી. સમુદાયોમાં ભાજપનો સમર્થન આધાર અકબંધ રાખવાની વ્યૂહરચના અંગે ચર્ચા કરવા માટે બેઠક મળી હતી. તેમાં ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથ અને મહારાષ્ટ્રના ડેપ્યુટી સીએમ દેવેન્દ્ર ફડણવીસ હાજર રહ્યા હતા.
28 ઓક્ટોબરના રોજ ભાજપે OBC નેતા નાયબ સિંહ સૈનીને હરિયાણા અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત કર્યા હતા. સૈનીએ ઓમ પ્રકાશ ધનકરનું સ્થાન લીધું, જેઓ પ્રભાવશાળી જાટ સમુદાયના છે.
27 ઓક્ટોબરે અમિત શાહે તેલંગાણામાં જાહેરાત કરી હતી કે જો રાજ્યમાં સત્તા પર ચૂંટાશે તો ભાજપ પછાત વર્ગમાંથી કોઈ નેતાને મુખ્યમંત્રી બનાવશે. ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં તેમના ભૂતપૂર્વ તેલંગાણા પ્રમુખ બાંદી સંજય કુમારે જણાવ્યું હતું કે ભાજપે રાજ્યમાં તેના તમામ OBC નેતાઓને 30 નવેમ્બરની વિધાનસભાની ચૂંટણી લડવા માટે તૈયાર રહેવા કહ્યું છે.
આગામી લોકસભાની ચૂંટણીઓનું કાઉન્ટડાઉન શરૂ થતાંની સાથે જ ભાજપે OBC મતો પર તેની પકડ મજબૂત કરવા માટે પગલાં ભરવાનું શરૂ કર્યું છે. જાહેર સ્ટેન્ડ છતાં કે તે જાતિની વસ્તી ગણતરીની વિપક્ષની સંયુક્ત માંગને લઈને ચિંતિત નથી.
અમિત શાહનું નિવેદન જાતિ ગણતરીના મુદ્દે ભાજપના વલણથી બદલાયું હતું, પક્ષ પોતાની જાતને એક યા બીજી રીતે પ્રતિબદ્ધ ન થાય તેની કાળજી રાખે છે. ઓબીસી વોટ બેઝ સાથેના તેના પોતાના સાથીઓએ જ્ઞાતિની વસ્તી ગણતરી માટે ખુલ્લેઆમ સમર્થન જાહેર કર્યું હોવા છતાં આવું હતું. આવી ગણતરી સૌથી ઉપર, OBC સંખ્યાઓને તેઓ હાલમાં જે અનામત માટે હકદાર છે તેના હિસ્સા કરતાં ઘણી વધારે હોવાની અપેક્ષા છે. તાજેતરના બિહાર જાતિ સર્વેક્ષણ આ તફાવતનો સંકેત હતો, જેમાં રાજ્યમાં OBC વસ્તી 63.1% હતી.
આ પણ વાંચો – જાતિગત જનગણના ઉપર પણ અખિલેશ યાદવે ખોલી કોંગ્રેસની પોલ, કહ્યું – અમને દગો આપ્યો
કેન્દ્રની ભાજપ સરકાર સાવચેત છે કે જ્ઞાતિની વસ્તી ગણતરી તેના નાજુક જાતિ સંતુલનને તોડી પાડીને અને લડતની માંગને ઉત્તેજન આપી શકે છે. તે જ સમયે ભાજપના નેતાઓને ખ્યાલ આવી ગયો છે કે પાર્ટી આ મુદ્દે મૌન ચાલુ રાખી શકે નહીં. આ મૌન વધુ પડકારજનક છે તે જોતા કે વિપક્ષ કેવી રીતે આ મુદ્દા પર તેનું ભાજપ વિરોધી અભિયાન ચલાવી રહ્યું છે.
મહિલા આરક્ષણમાં OBC ક્વોટાની વિપક્ષની માગણી પર ભાજપના સંખ્યાબંધ નેતાઓ પણ ઉત્સુકતાપૂર્વક નજર રાખી રહ્યા છે. આનાથી એક હદ સુધી ભાજપ સરકારની લોકસભામાં બિલ પસાર કરાવવાની સિદ્ધિમાંથી છીનવાઈ ગઈ છે.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે શુક્રવારે ઓબીસી નેતાઓની બેઠકમાં બીજેપી હાઈકમાન્ડ દ્વારા આપવામાં આવેલી સૂચનાઓમાંથી એક તેમને વિપક્ષના અભિયાનની અસર અને રાજ્ય સ્તરે જાતિ ગણતરીની માંગનું મૂલ્યાંકન કરવાનો હતો. કેટલાક રાજ્યના નેતાઓ, ખાસ કરીને ઉત્તર પ્રદેશ અને બિહારના નેતાઓએ ભાજપના ઓબીસી વોટ બેઝમાં તિરાડો ઊભી કરવાના વિપક્ષના પ્રયાસો અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી હોવાનું માનવામાં આવે છે, જે સત્તા વિરોધીતાને કારણે સંવેદનશીલ બને છે.
2014માં કેન્દ્રમાં સત્તામાં આવી ત્યારથી નરેન્દ્ર મોદી અને અમિત શાહના નેતૃત્વમાં ભાજપે આક્રમક રીતે પછાત સમુદાયોને આકર્ષિત કર્યા છે, જેમાં તેમાંથી મોટી સંખ્યામાં ઉમેદવારોને મેદાનમાં ઉતારવા અને તેમને મંત્રીપદ તેમજ પક્ષના હોદ્દા પર મુકવાનો સમાવેશ થાય છે.
ભાજપના નેતાઓના જણાવ્યા મુજબ વર્તમાન લોકસભામાં પક્ષનું પ્રતિનિધિત્વ 113 OBC, 53 અનુસૂચિત જાતિ (SC) અને 43 અનુસૂચિત જનજાતિ (ST) સાંસદો દ્વારા કરવામાં આવે છે, જે તેના કુલ સાંસદોના લગભગ 70% છે. બ્રાહ્મણ-બનિયા પાર્ટી તરીકેની ભાજપની લાંબા સમયથી ચાલતી પ્રતિષ્ઠાથી આ બહુ દૂરની વાત છે.
CSDS-લોકનીતિના ડેટા વિશ્લેષણ અનુસાર OBC મતોમાં ભાજપનો હિસ્સો વધી રહ્યો છે . 1996માં 19% ટકા હતો, જે આગળની ચૂંટણીમાં 23% થયો હતો. 2009માં ઘટીને 22% થયો પરંતુ 2014માં વધીને 34% અને 2019માં વધીને 44 ટકા થઈ ગયો હતો. કોંગ્રેસને 1996માં 25% OBC મત મળ્યા હતા પરંતુ 2019 માં માત્ર 15 ટકા વોટ મળ્યા હતા. તેથી ભાજપના ઓબીસી સમર્થન આધારમાં કોઈપણ ધોવાણ પાર્ટી માટે ચિંતાજનક રહેશે.
CSDS-લોકનીતિ વિશ્લેષણમાં એ પણ જાણવા મળ્યું છે કે 2014 અને 2019ની વચ્ચે ભાજપનો મત હિસ્સો ગરીબોમાં 12%, નીચલા વર્ગમાં 5%, મધ્યમ વર્ગમાં 6% અને ઉચ્ચ-મધ્યમ વર્ગોમાં 6% વધ્યો છે. જે મોટા ભાગે કેન્દ્રની કલ્યાણકારી યોજનાઓ અને લાભાર્થીઓ (લાભાર્થીઓ) સુધી પહોંચવાના ભાજપના પ્રયાસોને આભારી છે. તેમાંથી કેટલોક હિસ્સો હવે મોંઘવારી અને વધતી જતી બેરોજગારીને લીધે નારાજગીને કારણે ઘટશે.
