Gaganyaan Mission: ચંદ્રયાન-3ના સફળ પ્રક્ષેપણ બાદ ISROએ હવે ગગનયાન મિશનની તૈયારી શરૂ કરી દીધી છે. આ મિશન માટે, ISROએ ગુરુવારે સર્વિસ મોડ્યુલ પ્રોપલ્શન સિસ્ટમનું સફળતાપૂર્વક પરીક્ષણ કર્યું. 440 ન્યૂટન થ્રસ્ટ સાથે પાંચ લિક્વિડ એપોજી મોટર્સ (LAM) અને 100 ન્યૂટન થ્રસ્ટ સાથે 16 રિએક્શન કંટ્રોલ સિસ્ટમ (RCS) થ્રસ્ટર્સનું સફળતાપૂર્વક ફ્લાઇટ પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું છે. ગગનયાન મિશનમાં ISRO ત્રણ અવકાશયાત્રીઓને ત્રણ દિવસ માટે અવકાશમાં મોકલશે અને પછી તેમને ભારતની દરિયાઈ સરહદમાં સુરક્ષિત રીતે ઉતારવાનો પ્રયાસ કરશે.
ગગનયાન મિશન શું છે?
વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 15 ઓગસ્ટ 2018ના રોજ લાલ કિલ્લા પરથી માનવરહિત અવકાશ મિશનની જાહેરાત કરી હતી. ત્યારથી, ઈસરોએ ગગનયાન મિશન પર ઝડપથી કામ શરૂ કર્યું. આ મિશન હેઠળ ISRO ત્રણ અવકાશયાત્રીઓ (અવકાશયાત્રીઓ)ને પૃથ્વીની નીચેની ભ્રમણકક્ષામાં મોકલવાનો પ્રયાસ કરશે. ગગનયાન મિશન પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં ત્રણ દિવસ સુધી ફરશે અને તેનું સુરક્ષિત લેન્ડિંગ સમુદ્રમાં કરવામાં આવશે. ત્રણ સભ્યોની એક ટીમને ત્રણ દિવસ માટે પૃથ્વીની આસપાસ 400 કિમીની ભ્રમણકક્ષામાં મોકલવામાં આવશે. ગગનયાન મિશન બનાવવામાં ISROએ DRDO અને હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડની પણ મદદ લીધી છે. isro સફળતાપૂર્વક અવકાશમાં એસ્ટ્રો ગાંઠ મૂકી.
બાહુબલી રોકેટ LVM-3 થી લોન્ચ થશે ગગનયાન?
ગગનયાનને ISROના બાહુબલી રોકેટ લોન્ચ વ્હીકલ માર્ક-III થી લોન્ચ કરવામાં આવશે. તેને બાહુબલી રોકેટ પણ કહેવામાં આવે છે. ઓક્ટોબર 2022માં, LVM-3 રોકેટે 36 ઉપગ્રહો સાથે ઉડાન ભરી હતી. આ મિશનથી, LVM-3ને બાહુબલી રોકેટ તરીકે ઓળખવામાં આવ્યું. તે ઈસરો દ્વારા બનાવવામાં આવેલ સૌથી શક્તિશાળી રોકેટ લોન્ચર છે. આ રોકેટ ત્રણ તબક્કામાં કામ કરે છે. તેના પ્રથમ તબક્કામાં, થ્રસ્ટ માટે બે ઘન ઇંધણ બૂસ્ટર સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે. તો, કોર થ્રસ્ટ માટે લિક્વિડ બૂસ્ટર ઇન્સ્ટોલ કરવામાં આવ્યું છે. આ રોકેટથી ચંદ્રયાન-3 પણ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું છે. LVM-3 રોકેટમાં ફેરફાર કરીને તેને ગગનયાન મિશન માટે માનવરહિત બનાવવામાં આવ્યું છે. LVM-3 ના ઉપરના ભાગમાં ક્રૂ એસ્કેપ સિસ્ટમ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે જેથી કરીને કોઈપણ કટોકટીની સ્થિતિમાં એસ્ટ્રો નોટને બચાવી શકાય.
ગગનયાનનું ઓર્બિટલ મોડ્યુલ કેવું હશે?
ગગનયાનના ઓર્બિટલ મોડ્યુલમાં બે ભાગ હશે. ક્રૂ મેમ્બર્સ તેના ઉપરના ભાગમાં રહેશે, જેને ક્રૂ મોડ્યુલ નામ આપવામાં આવ્યું છે. તો, ક્રૂ મોડ્યુલનો પાછળનો ભાગ સર્વિસ મોડ્યુલ હશે. સર્વિસ મોડ્યુલનું મુખ્ય કાર્ય ક્રૂ મોડ્યુલને જરૂરી સપોર્ટ આપવાનું છે. પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ અને પાવર સિસ્ટમ સર્વિસ મોડ્યુલની અંદર રાખવામાં આવે છે. ઈસરોએ કહ્યું કે ઓર્બિટ મોડ્યુલ બનાવવામાં દરેક વિગતનું ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું છે, ખાસ કરીને માનવ સુરક્ષા. ઈસરોએ કહ્યું કે, ક્રૂ મોડ્યુલની અંદર પૃથ્વી જેવું વાતાવરણ રાખવામાં આવ્યું છે. દબાણનો સામનો કરવા માટે ક્રૂ મોડ્યુલની આંતરિક દિવાલ મેટલનો ઉપયોગ કરીને બનાવવામાં આવે છે. તે જ સમયે, ક્રૂ મોડ્યુલની બાહ્ય દિવાલ બનાવવા માટે થર્મલ પ્રોટેક્શન સિસ્ટમનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. ક્રૂ મોડ્યુલની અંદર લાઈફ સપોર્ટ સિસ્ટમ અને મનુષ્ય માટે જરૂરી સાધનો રાખવામાં આવ્યા છે જેથી કટોકટીની સ્થિતિમાં તેનો ઉપયોગ અવકાશયાત્રીને બચાવવા માટે થઈ શકે.
આ પણ વાંચો – ચંદ્રયાન 3 બાદ ગગનયાન : મંગળના કાર્બનિક અણુઓ અને બુધ પર ઇલેક્ટ્રોનનો વરસાદ, બ્રહ્માંડના રહસ્યો ઉકેલશે અવકાશયાન
આ સમગ્ર પ્રોજેક્ટની કિંમત 10 હજાર કરોડ રૂપિયા છે
ગગનયાન મિશન પર લગભગ 10 હજાર કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ થશે. આ મિશન પર અત્યાર સુધીમાં 3,000 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે. અંતરિક્ષમાં જતા ભારતીય અવકાશયાત્રીઓને રશિયાની સ્પેસ એજન્સી ગ્લાવકાસ્મોસમાં તાલીમ આપવામાં આવશે. ગગનયાન મિશનનો હેતુ ભારતીય પ્રક્ષેપણ વાહનની મદદથી મનુષ્યોને પૃથ્વીની નીચેની ભ્રમણકક્ષામાં મોકલવાનો અને તેમને સુરક્ષિત રીતે પૃથ્વી પર પાછા લાવવાનો છે. આ રીતે દેશ સ્પેસ સેક્ટરમાં પોતાની ક્ષમતા દર્શાવવા માંગે છે. ISRO આવતા વર્ષ સુધીમાં આ મિશન લોન્ચ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે.
