Madhya Pradesh Assembly Election 2023 : મધ્ય પ્રદેશ ચૂંટણીનું કાઉનડાઉન શરુ થઇ ગયું છે, 17મી નવેમ્બરે મતદાન થશે અને 3જી ડિસેમ્બરે પરિણામ જાહેર થશે. દર વખતની જેમ આ વખતે પણ અનેક મુદ્દાઓ એવા છે જે રાજ્યમાં હાવી રહેવાના છે, પરંતુ એક ફેરફાર એકદમ જોરદાર રીતે જોવા મળી રહ્યો છે. દેશની સૌથી જૂની પાર્ટી કોંગ્રેસ 2013થી મધ્ય પ્રદેશમાં ઘણી બદલાઈ ગઈ છે. આ એક એવો પક્ષ છે જે પોતાને બિનસાંપ્રદાયિક કહેવાને બદલે ‘હિંદુવાદી’ કહેવાનું વધારે પસંદ કરે છે. છેલ્લી વિધાનસભા ચૂંટણીની વાત કરીએ તો કોંગ્રેસ પોતે જ સ્વીકારે છે કે તેણે નક્કી કરેલી વ્યૂહરચના મુજબ હિન્દુત્વની પીચ પર રમવાનું નક્કી કર્યું હતું.
હવે ફરી એકવાર ચૂંટણી નજીક છે ત્યારે કોંગ્રેસે મુસ્લિમોનું રાજકારણ છોડીને પોતાનું સમગ્ર ધ્યાન હિન્દુત્વ પર કેન્દ્રિત કર્યું છે. આનો મોટો શ્રેય પૂર્વ મુખ્યમંત્રી અને કોંગ્રેસના પ્રદેશ અધ્યક્ષ કમલનાથને જાય છે, જેમના વતી હિન્દુત્વનું કાર્ડ ખુલ્લેઆમ રમાઈ રહ્યું છે. ઉમેદવારોની યાદી અને ચૂંટણી ઢંઢેરામાં તેની અસર સ્પષ્ટપણે જોવા મળી રહી છે. કોંગ્રેસ દ્વારા અત્યાર સુધીમાં કુલ 144 ઉમેદવારો મેદાનમાં ઉતારવામાં આવ્યા છે, પરંતુ તેમાં પણ માત્ર એક મુસ્લિમ ઉમેદવારને ટિકિટ આપવામાં આવી છે. પાર્ટીએ ભોપાલ સીટ પરથી આરીફ મસૂદને પોતાનો ઉમેદવાર બનાવ્યો છે, જેઓ ગત વખતે પણ આ સીટ પરથી ચૂંટણી જીત્યા હતા.
144માંથી માત્ર એક મુસ્લિમ ઉમેદવારને ટિકિટ આપવાથી ઘણું બધું કહી જાય છે. મધ્ય પ્રદેશમાં મુસ્લિમોની વસ્તી લગભગ સાત ટકા છે, જ્યારે હિંદુઓની સંખ્યા લગભગ 91 ટકા છે. આ સમીકરણ એ સમજાવવા માટે પૂરતું છે કે કોંગ્રેસે એમપીમાં છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં પોતાની રણનીતિમાં આટલો મોટો ફેરફાર શા માટે કર્યો છે. હાલમાં નિષ્ણાંતો મધ્ય પ્રદેશમાં કોંગ્રેસને સોફ્ટ હિંદુત્વની પાર્ટી તરીકે નહીં પરંતુ હાર્ડ હિંદુત્વની પાર્ટી તરીકે જોઈ રહ્યા છે. આ વખતે પાર્ટીના ઘોષણાપત્રમાં જે રીતે ગાયો પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે. મંદિર નિર્માણનો જે રીતે ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે તે દર્શાવે છે કે કોંગ્રેસે એમપીમાં બિનસાંપ્રદાયિકને પાછળ છોડી દીધું છે.
કોંગ્રેસના ચૂંટણી ઢંઢેરાની વાત કરીએ તો પાર્ટીએ આ વખતે બે વિભાગો પર વિશેષ ધ્યાન આપ્યું છે. એક તરફ ગાયોનું રાજકારણ કરીને હિંદુત્વને ધારદાર બનાવવાનું કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે, તો બીજી તરફ ઓબીસી રાજકારણની પીચ પર જોરદાર રીતે રમવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. જો ગાયની વાત કરીએ તો કોંગ્રેસે છત્તીસગઢની બઘેલ સરકારના મોડલને સંપૂર્ણ રીતે અનુસરવાનું નક્કી કર્યું છે. તે સમજી શકાય છે કે ચૂંટણી ઢંઢેરામાં વચન આપવામાં આવ્યું છે કે સરકાર બન્યા બાદ નંદિની ગોધન યોજના શરૂ કરવામાં આવશે. આ યોજના હેઠળ રાજ્ય સરકાર 2 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના દરે ગાયનું છાણ ખરીદવા જઈ રહી છે.
આ પણ વાંચો – મધ્ય પ્રદેશ ચૂંટણી 2023 : ખેડૂતો માટે લોન માફી, 500 રૂપિયામાં સિલિન્ડર, 100 યુનિટ સુધી મફત વીજળી
હવે તેને છત્તીસગઢ મોડલથી પ્રેરિત માનવામાં આવી રહ્યું છે કારણ કે ત્યાંની કોંગ્રેસ સરકારે વર્ષ 2020માં ગોધન ન્યાય યોજના શરૂ કરી હતી. તે યોજના હેઠળ ગાયનું છાણ પ્રતિ કિલોગ્રામ 2 રૂપિયામાં ખરીદવામાં આવતું હતું, પરંતુ તેની સાથે જૈવિક ખેતીને પ્રોત્સાહિત કરવાનું કામ પણ કરવામાં આવ્યું હતું. હવે પાર્ટી એ જ ગાયના દાવ દ્વારા એમપીમાં સત્તા પર પાછા ફરવા માંગે છે. મોટી વાત એ છે કે પાર્ટી દ્વારા 2018ની ચૂંટણીના વચનો પણ દોહરાવવામાં આવ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે 1000 ગૌશાળા ફરીથી શરૂ કરવાનું વચન આપવામાં આવ્યું છે અને ગાયના ઘાસની ગ્રાન્ટ વધારવાની પણ વાત કરવામાં આવી છે.
કોંગ્રેસના વચન પત્રમાં પણ લોકોના વિશ્વાસનું સંપૂર્ણ ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું છે. સારી રીતે વિચારેલી વ્યૂહરચનાનાં ભાગરૂપે એવાં વચનો આપવામાં આવ્યાં છે કે જેની અસર હિંદુ સમાજને થાય તે અનિવાર્ય જણાય છે. લોકોના વિશ્વાસ અને વિશ્વાસને ધ્યાનમાં રાખીને પાર્ટીએ કુલ 18 મોટા વચનો આપ્યા છે. આ પત્રમાં એવી જાહેરાત કરવામાં આવી છે કે રામ વન ગમન પથ ટૂંક સમયમાં પૂર્ણ થશે અને માતા સીતાનું મંદિર શ્રીલંકામાં બનાવવામાં આવશે. આ ઉપરાંત કોંગ્રેસે મહંતો અને પૂજારીઓ માટે વીમાનું પણ વચન આપ્યું છે. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ચિત્રકૂટમાં નિષાદરાજની પ્રતિમા બનાવવામાં આવશે. હવે આ જાહેરાતો, આ વચનો દર્શાવે છે કે કોંગ્રેસ માત્ર ભાજપની પીચ પર રમતી નથી, પરંતુ આ વખતે તેને બેકફૂટ પર ધકેલી દેવાની તૈયારીમાં છે. પાર્ટી જે વ્યૂહરચના પર કામ કરી રહી છે, તે અંતર્ગત આ વખતે માત્ર દેખાડો માટે હિન્દુત્વની રાજનીતિ પર ભાર આપવામાં આવી રહ્યો નથી, પરંતુ આ સમાજને સંપૂર્ણ રીતે પોતાના પક્ષમાં લાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
આ શ્રેણીમાં કમલનાથ ક્યારેક પોતાને હનુમાન ભક્ત ગણાવી રહ્યા છે તો ક્યારેક તેઓ છિંદવાડામાં ધીરેન્દ્ર શાસ્ત્રીનું પ્રવચન પણ આપી રહ્યા છે. જ્યારે કોંગ્રેસે પ્રિયંકા ગાંધીના માધ્યમથી ચૂંટણીનું રાજકીય રણશિંગુ ફૂંક્યું હતું, તે સમયે આ હિંદુત્વની રાજનીતિ પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું હતું. સમજી શકાય છે કે પ્રિયંકા ગાંધીએ નક્કી કરેલી રણનીતિ મુજબ જબલપુરથી ચૂંટણી યાત્રા શરૂ કરી હતી. તેમના તરફથી સૌ પ્રથમ નર્મદા નદીના દર્શન કર્યા, ત્યાંના પૂજારીઓ સાથે આરતી કરવામાં આવી અને ત્યાર બાદ રાજકીય કાર્યક્રમોમાં ભાગ લેવાનો તબક્કો શરૂ થયો હતો.
આ બધુ કમલનાથના મનની વ્યૂહરચના છે જ્યાં કોઈપણ ભોગે એમપીમાં કોંગ્રેસને હિન્દુત્વ પાર્ટી તરીકે સ્થાપિત કરવા પર ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે. એ અલગ વાત છે કે રાજ્યમાં કોંગ્રેસના મુસ્લિમ નેતાઓ પાર્ટીની આ રણનીતિથી બહુ ખુશ નથી. તેમને લાગે છે કે પાર્ટી મુસ્લિમોને હળવાશથી લઈને મોટી ભૂલ કરી રહી છે. કેટલાક નેતાઓ એવું પણ માને છે કે પાર્ટીના સોફ્ટ હિન્દુત્વ દ્વારા ભાજપને હરાવવા એ કાલ્પનિક પુલાવ રાંધવા જેવું છે. આવી સ્થિતિમાં પાર્ટી જે હિન્દુત્વના માર્ગ પર ચાલી રહી છે તેને એમપીમાં રાજકીય નુકસાન પણ થઈ શકે છે.
જોકે અહીં એ સમજવું જરૂરી છે કે કોંગ્રેસે 2014થી સોફ્ટ હિન્દુત્વ પર રમવાનું શરૂ કર્યું છે. જ્યારે પાર્ટીને 2014ની ચૂંટણીમાં તેની સૌથી કારમી હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, ત્યારે સોનિયા ગાંધીએ એકે એન્ટોનીની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરી હતી. તે સમિતિએ મુસ્લિમ તુષ્ટિકરણને પાર્ટીની હારનું મુખ્ય કારણ માન્યું હતું. ત્યાર પછી પાર્ટીની રણનીતિમાં ફેરફાર થવા લાગ્યા અને સમયાંતરે હિન્દુત્વની રાજનીતિ પણ રમવામાં આવી.
