CAG: સરકારે અન્ય યોજનાઓના પ્રચાર માટે પેન્શન યોજનાઓના ભંડોળને ડાયવર્ટ કર્યું

અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે “રાજ્યો/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને NSAP હેઠળની ફાળવણી NSAPની વિવિધ પેટા યોજનાઓ હેઠળ પેન્શનના વિતરણ માટે હતી. રાજ્ય/યુટીને કુલ ફાળવણીમાંથી ત્રણ ટકા ભંડોળ વહીવટી ખર્ચ માટે હતું. ઓડિટ દરમિયાન, એનએસએપી માટે ફાળવેલ ભંડોળમાંથી મંત્રાલય અને રાજ્યો/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા ભંડોળને ડાયવર્ઝન કરવાના કિસ્સા નોંધાયા હતા,”

તે જણાવ્યું હતું કે “ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલયે જાન્યુઆરી 2017માં મંત્રાલયના તમામ કાર્યક્રમો/યોજનાઓને યોગ્ય પ્રચાર આપવા માટે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં હોર્ડિંગ્સ દ્વારા પ્રચાર કરવાનું નક્કી કર્યું હતું. હોર્ડિંગ્સ દ્વારા પ્રચાર ઝુંબેશ માટે રૂ. 39.15 લાખની વહીવટી મંજૂરી અને નાણાકીય મંજૂરી લેવામાં આવી હતી. જેમાં રાજ્ય અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશના દરેક રાજધાની શહેરમાં 10 હોર્ડિંગ્સની મર્યાદા હતી. 19 રાજ્યોના દરેક જિલ્લામાં પાંચ હોર્ડિંગ્સ દ્વારા ગ્રામ સમૃદ્ધિ, સ્વચ્છ ભારત પખાવડા અને મંત્રાલયની બહુવિધ યોજનાઓની પ્રચાર સામગ્રી માટે પ્રચાર (માટે) 2.44 કરોડ રૂપિયાની વહીવટી મંજૂરી અને ખર્ચની મંજૂરી (ઓગસ્ટ 2017) લેવામાં આવી હતી,”

અહેવાલમાં જણાવાયું હતું કે, “ડીએવીપી (જાહેરાત અને વિઝ્યુઅલ પબ્લિસિટી નિયામક)ને જૂન અને સપ્ટેમ્બર 2017માં વર્ક ઓર્ડર આપવામાં આવ્યા હતા. પ્રચાર ઝુંબેશ સપ્ટેમ્બર 2017માં હાથ ધરવામાં આવનાર હતી. આ ઝુંબેશ માટેના ભંડોળ રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ રોજગાર ગેરંટી યોજના હેઠળ ઉપલબ્ધ હોવાનું જણાવવામાં આવ્યું હતું અને સક્ષમ અધિકારી દ્વારા મંજૂર કરવામાં આવે છે જે સમાન હેડ હેઠળ ખર્ચવામાં આવશે; જો કે, ઓડિટમાં જણાયું હતું કે ખરેખર ભંડોળ સામાજિક સુરક્ષા કલ્યાણ-NSAP યોજનાઓમાંથી ખર્ચવામાં આવ્યું હતું,”

તે જણાવ્યું હતું કે “જો કે, વર્ક ઓર્ડરમાં માત્ર PMAY-G (પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના – ગ્રામીણ) અને DDU-GKY (દીન દયાલ ઉપાધ્યાય ગ્રામીણ કૌશલ્ય યોજના) યોજનાઓની જાહેરાતનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો અને NSAP ની કોઈ યોજનાઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો ન હતો… વધુમાં, ઝુંબેશ ડીએવીપી દ્વારા વિભાગને સૂચના હેઠળ હાથ ધરવામાં આવશે; જો કે, કામના અમલીકરણની પુષ્ટિ કર્યા વિના DAVPને ચૂકવણી કરવામાં આવી હતી,”

તે જણાવ્યું હતું કે “તેથી, એનએસએપી હેઠળ આયોજિત IEC (માહિતી, શિક્ષણ અને સંદેશાવ્યવહાર) પ્રવૃત્તિઓ કલ્પના મુજબ હાથ ધરવામાં આવી ન હતી અને મંત્રાલયની અન્ય યોજનાઓના સંદર્ભમાં ઝુંબેશ માટે રૂ. 2.83 કરોડના ભંડોળને ડાયવર્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. આથી, NSAP ના સંભવિત લાભાર્થીઓમાં જાગૃતિ લાવવાના હેતુથી IEC પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવામાં આવી શકી નથી તેમ છતાં IEC પ્રવૃત્તિઓ માટે ભંડોળ નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યું હતું,” અહેવાલ મુજબ, MoRD એ તેના જવાબમાં (ડિસેમ્બર 2022) જણાવ્યું હતું કે આ મામલો વિભાગના IEC વિભાગ સાથે ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો.

NSAP દ્વારા આવરી લેવામાં આવેલ યોજનાઓ

15 ઓગસ્ટ, 1995ના રોજ શરૂ કરાયેલી એનએસએપીમાં ત્રણ પેન્શન યોજનાઓનો સમાવેશ થાય છે – IGNOAPS, IGNDPS અને ઈન્દિરા ગાંધી રાષ્ટ્રીય વિધવા પેન્શન યોજના (IGNWPS) — અને અન્ય બે યોજનાઓ – NFBS, જે શોકગ્રસ્ત પરિવારને એક વખતની સહાય છે. તેના બ્રેડવિનરનું મૃત્યુ, અને અન્નપૂર્ણા યોજના, જે વૃદ્ધોને ખાદ્ય સુરક્ષા પૂરી પાડે છે જેઓ IGNOAPS હેઠળ આવરી લેવામાં આવતા નથી.

આ પણ વાંચોઃ- આજનો ઇતિહાસ 10 ઓગસ્ટ: વિશ્વ સિંહ દિવસ, વર્લ્ડ બાયોફ્યુઅલ ડે

CAGએ રાજસ્થાન, છત્તીસગઢ, જમ્મુ અને કાશ્મીર, ઓડિશા, ગોવા જેવા છ રાજ્યોમાં રૂ. 57.45 કરોડનું ડાયવર્ઝન પણ નોંધ્યું હતું.અને બિહાર. દાખલા તરીકે, બિહારમાં IGNDPS હેઠળ ભંડોળની ઉપલબ્ધતા ન હોવાને કારણે IGNOAPS હેઠળ કેન્દ્ર અને રાજ્યનો હિસ્સો (રૂ. 42.93 કરોડ) 2018-19માં IGNDPS હેઠળ પેન્શન ચૂકવવા માટે ડાયવર્ટ કરવામાં આવ્યો હતો. રાજસ્થાનમાં સપ્ટેમ્બર અને ડિસેમ્બર 2017માં પન્નાધય જીવન અમૃત યોજના (આમ આદમી બીમા યોજના) હેઠળ BPL અને આસ્થા કાર્ડ ધારકો માટે વીમા પ્રીમિયમની ચુકવણી માટે 12,347 લાભાર્થીઓ માટેના રાષ્ટ્રીય કુટુંબ લાભ યોજના (NFBS) ભંડોળને ડાયવર્ટ કરવામાં આવ્યું હતું. અહેવાલ અહેવાલમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે 10 રાજ્યો/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં, 2017-21 દરમિયાન NSAP (રૂ. 5.98 કરોડ) હેઠળ વહીવટી ખર્ચ માટેના ભંડોળનો ઉપયોગ “અસ્વીકાર્ય વસ્તુઓ” પર કરવામાં આવ્યો હતો. જેમાં માનદ વેતન, વાહનવ્યવહાર વગેરેનો સમાવેશ થતો હતો.

આ પણ વાંચોઃ- વર્લ્ડ કપ 2023 : આ તારીખથી ટિકિટોનું વેચાણ શરૂ થશે, ક્યારે ખરીદી શકશો ભારત-પાકિસ્તાન મેચની ટિકિટ

CAGના અહેવાલ મુજબ, 2017-21 દરમિયાન લગભગ 4.65 કરોડ લાભાર્થીઓએ વાર્ષિક ધોરણે વૃદ્ધાવસ્થા, વિધવા, વિકલાંગતા પેન્શન અને કુટુંબ લાભનો લાભ લીધો હતો. “કેન્દ્રએ 2017-21 દરમિયાન સરેરાશ વાર્ષિક રૂ. 8,608 કરોડ રિલીઝ કર્યા હતા. વધુમાં રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ પણ પેન્શન અને કુટુંબના લાભ માટે આ સમયગાળા દરમિયાન સરેરાશ 27,393 કરોડ રૂપિયા પ્રતિ વર્ષ ફાળવ્યા છે.

Disclaimer : આ આર્ટિકલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, મૂળ આર્ટિકલ વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો