ભાજપનું કમંડળ, નીતીશનું મંડલ…, ધર્મની સાથે જાતિ પણ ફરી મુદ્દો બન્યો, કોણ સફળ થશે અને કોની રમત બગડશે

1989 માં તત્કાલિન વીપી સિંહના નેતૃત્વવાળી કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા મંજૂર કરાયેલ મંડલ કમિશનના અહેવાલે ભારતીય રાજકારણને બદલી નાખ્યું હતુ. આનાથી બિહાર સહિત ઘણા રાજ્યોમાં સમાજવાદીઓના શાસનનો માર્ગ મોકળો થયો, જ્યારે યુપી, હરિયાણા અને કર્ણાટકમાં સમાજવાદીઓની પકડ નબળી પડવા લાગી, તો બિહાર અને ઓડિશા જેવા રાજ્યોમાં તેમનું વર્ચસ્વ ચાલુ રહ્યું.

લાલુ પ્રસાદ, રાબડી દેવી અને નીતિશ કુમાર 1990 થી બિહારમાં શાસન કરી રહ્યા છે. જ્યારે આરજેડી વડા લાલુ પ્રસાદે ઓબીસી રાજકારણને ટેકો આપ્યો હતો, ત્યારે બિહારના મુખ્ય પ્રધાન અને જેડી(યુ) સુપ્રીમો નીતિશ કુમાર, મહાગઠબંધનનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા હતા, તેમણે પણ તેનું અનુકરણ કર્યું હતું. સૌ પ્રથમ, લાલુને હરાવવા માટે, નીતિશને ભાજપની જરૂર હતી, જેનો મુખ્ય આધાર ઉચ્ચ જાતિઓ છે.

કુર્મીઓ, જે સમુદાયમાંથી નીતીશ કુમાર આવે છે, તે બિહારની કુલ વસ્તીના ત્રણ ટકાથી ઓછા છે, જ્યારે યાદવો 14 ટકા છે. તેથી, નીતિશે ઉચ્ચ જ્ઞાતિઓથી લઈને OBC અને EBC થી SC સુધીની જાતિઓનું ‘ગઠબંધન’ બનાવ્યું.

ભાજપ સાથેના તેમના લાંબા જોડાણ દરમિયાન પણ, નીતિશે પછાત વર્ગો, ખાસ કરીને EBC અને SC પર તેમનું ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. EBC માટે તેમણે કર્પૂરી ઠાકુર ફોર્મ્યુલા પર તેમની રાજનીતિ આધારિત હતી. EBCs પર વિશેષ ધ્યાન આપવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું.

ભાજપનું ફોકસ શરૂઆતથી જ હિન્દુત્વ પર રહ્યું છે. મંડલનું રાજકારણ ચાલતું હતું, ત્યારે ભાજપ કમંડળ પર ધ્યાન આપતું હતું. વર્તમાન સમયમાં પણ જ્યારે તે કેન્દ્રમાં 9 વર્ષથી સત્તા પર છે ત્યારે ભાજપનું ધ્યાન હિન્દુત્વની સાથે વિકાસ પર છે. 22 જાન્યુઆરી 2024 ના રોજ અયોધ્યામાં રામ મંદિરનું ઉદ્ઘાટન થશે અને રામલલા મંદિરના ગર્ભગૃહમાં બિરાજશે.

આ પણ વાંચો – Election : 23ની ચૂંટણી થકી 24નું નેરેટિવ સેટ કરી રહી છે BJP – કોંગ્રેસ ! પરંતુ કોટા વધારીને નીતિશ કુમાર મારી ગયા બાજી

જ્યારે નીતીશનું ભાજપ સાથે ગઠબંધન હતું, ત્યારે નીતિશને સૌથી મોટો ફાયદો ઉચ્ચ જાતિ અને હિંદુત્વની વોટબેંકથી મળ્યો હતો. જ્યારે નીતિશ કુમારને અત્યંત પછાત વર્ગોનું સમર્થન મળે છે, ભાજપ સાથેના જોડાણને કારણે તેમને ઉચ્ચ જાતિના મતો મળતા. આ એક સારું વિનિંગ કોમ્બિનેશન હતું. પરંતુ હવે સ્થિતિ બદલાઈ છે અને નીતિશ કુમાર લાલુ યાદવની સાથે છે.