Jamnagar: ગુજરાતના જામનગરમાં સ્થિત વિશ્વનું સૌથી પ્રતિષ્ઠિત વાઇલ્ડલાઇફ રેસ્ક્યુ સેન્ટર વંતારા ટૂંક સમયમાં ત્રણ આફ્રિકન જંગલી હાથીઓનું સ્વાગત કરશે. જેમાંથી બે માદા અને એક નર હાથી છે. તેમની ઉંમર 28 અને 29 વર્ષની છે. રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીઝના ચેરમેન મુકેશ અંબાણીના પુત્ર અનંત અંબાણી દ્વારા સ્થાપિત વંતારાનો ટ્યુનિશિયાના એક ખાનગી પ્રાણી સંગ્રહાલય દ્વારા સંપર્ક કરવામાં આવ્યો હતો. પ્રાણી સંગ્રહાલય તેના મર્યાદિત સંસાધનોની અંદર હાથીઓના જટિલ ખોરાક, આવાસ અને તબીબી જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યું હતું.
ત્રણ આફ્રિકન હાથીઓ – અચ્યુતમ, કાની અને મીના – બુર્કિના ફાસોથી ફ્રિગુઆ પાર્ક, ટ્યુનિશિયાના પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં મોકલવામાં આવ્યા હતા, જ્યારે તેઓ લગભગ ચાર વર્ષના હતા. આ ઉદ્યાનમાં હાથીઓ દર્શકો અને પ્રવાસીઓનું મનોરંજન કરતા હતા. પરંતુ હવે આ હાથીઓને વંતારામાં નવું ઘર મળવા જઈ રહ્યું છે. વંતારા એડમિનિસ્ટ્રેશને રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય કાનૂની જવાબદારીઓ પૂરી કરી છે, જેમાં CITES, જંગલી પ્રાણીસૃષ્ટિ અને વનસ્પતિની નાશપ્રાય પ્રજાતિમાં આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર પર સંમેલનનો સમાવેશ થાય છે. ત્રણેય હાથીઓને ટૂંક સમયમાં ચાર્ટર્ડ કાર્ગો પ્લેન દ્વારા ભારત લાવવામાં આવશે.
‘હાથીઓ માટે જંગલમાં પાછા ફરવું શક્ય નહોતું’
ફ્રિગુઆ પાર્ક ખાતેના ત્રણ હાથીઓ લોકો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર હતા, પરંતુ પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં સંસાધન ઓછું હતું અને નાણાકીય અવરોધોને કારણે પ્રાણી સંગ્રહાલયને અસર થવા લાગી. આ કારણોસર પ્રાણી સંગ્રહાલય પ્રશાસને ત્રણ આફ્રિકન હાથીઓને નિવૃત્ત કરવાનો અને ખર્ચને આવરી લેવાનો નિર્ણય કર્યો.
પ્રાણી સંગ્રહાલયે એ પણ માન્યતા આપી હતી કે હાથીઓ તેમના ઘણા વર્ષો સુધી કેદમાં હોવાને કારણે અને માનવ સંભાળ પર નિર્ભરતાને કારણે જંગલમાં પાછા ફરવું શક્ય નથી. આવી સ્થિતિમાં એવી જગ્યાની શોધ શરૂ થઈ કે જ્યાં હાથીઓને શાંતિપૂર્ણ અને સંપૂર્ણ નિવૃત્તિની શ્રેષ્ઠ તક મળે. એક એવી સુવિધા જે તેમની તમામ જરૂરિયાતો પૂરી કરે છે અને તેમને તેઓ લાયક કાળજી આપી શકે છે. અંતે ચર્ચા વંતારા પર સમાપ્ત થઈ જે એક આદર્શ સ્થળ તરીકે ઓળખાઈ.
હાથીઓ તબીબી સમસ્યાઓથી પીડાય છે
ફ્રિગુઆ પાર્કમાં રહેતા આ હાથીઓ તબીબી પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે. વન્યજીવ તબીબોની તપાસ બાદ જાણવા મળ્યું કે અચ્યુથમનો એક દાંત તૂટી ગયો હતો. તેના દાઢમાં ઈન્ફેક્શન છે. આવી સ્થિતિમાં પીડિત હાથીને તબીબી સંભાળ અને શસ્ત્રક્રિયાની જરૂર પડે છે, જ્યારે હાથીના નખમાં તિરાડોના ચિહ્નો દેખાય છે. જે સંભવતઃ સખત માળના લાંબા સમય સુધી સંપર્કમાં રહેવાથી થાય છે.
ટ્યુનિશિયન પાર્કમાં હાથીઓ નાના વિસ્તારમાં સ્થિત કોંક્રિટ ઘરોમાં રહે છે, જેમાં સારી વેન્ટિલેશન નથી હોતું. દેખીંતી રીતે આ હાથીઓના માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપવા માટેની આવશ્યક જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરતું નથી. અહીં હાથીઓને ખાવા માટે સૂકું ઘાસ મળે છે અને પીવા માટે સ્વચ્છ પાણીની જોગવાઈ પણ મર્યાદિત છે.
આ હાથીઓ મધ્ય અને પશ્ચિમ આફ્રિકામાં જોવા મળે છે
આફ્રિકન જંગલી હાથીઓનું વૈજ્ઞાનિક નામ Loxodonta cyclotis છે. તેઓ મધ્ય અને પશ્ચિમ આફ્રિકાના ગાઢ ઉષ્ણકટિબંધીય જંગલોના વતની છે. જોકે ટ્યુનિશિયામાં આ પ્રજાતિની કોઈ જંગલી વસ્તી અસ્તિત્વમાં નથી. તેમના કુદરતી રહેઠાણમાં આ આફ્રિકન હાથીઓ ગાઢ જંગલોમાં રહે છે, વિવિધ પ્રકારના પાંદડા ખવડાવે છે અને કાદવમાં રોલિંગ કરે છે. આ હાથીઓની ત્વચા માટે માટી ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
વંતારામાં સંપૂર્ણ કુદરતી વાતાવરણ છે
જામનગરમાં સ્થિત વંતારામાં આફ્રિકન હાથીઓ માટે અનુકૂળ વાતાવરણ છે. ત્યાં સંપૂર્ણ કુદરતી સુવિધાઓ વિકસાવવામાં આવી છે. આ અચ્યુથમ કની અને મીનાને તેમના કુદરતી રહેઠાણ જેવું જ વાતાવરણ પ્રદાન કરશે. તે આફ્રિકન હાથીઓની શારીરિક, મનોવૈજ્ઞાનિક અને સામાજિક સુખાકારી માટે વિશેષ કાળજી પણ પ્રદાન કરશે, અચ્યુથમ, કાની અને મીનાને કરુણાથી ભરપૂર જીવન જીવવાની નવી તકો આપશે. તમને જણાવી દઈએ કે જંગલી આફ્રિકન હાથીઓની સરેરાશ ઉંમર 60 થી 70 વર્ષ છે.
