Janmashtami 2023 Puja Vidhi: દર વર્ષે, ભાદો મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની અષ્ટમી તારીખે ભગવાન કૃષ્ણની જન્મજયંતિ ઉજવવામાં આવે છે. બાળ ગોપાલનો જન્મ આ દિવસે રોહિણી નક્ષત્રની મધ્યરાત્રિએ થયો હતો. આ વર્ષે અષ્ટમી તિથિને બે દિવસ બાકી હોવાથી ભારે અસમંજસ સર્જાઈ રહી છે. પ્રસિદ્ધ પંડિત જગન્નાથ ગુરુજીના જણાવ્યા અનુસાર, ગૃહસ્થોએ આજે જ જન્માષ્ટમીનો તહેવાર મનાવવો જોઈએ. 7 સપ્ટેમ્બરે જ વૈષ્ણવ સંપ્રદાય સહિત અન્ય કૃષ્ણ મંદિરોમાં ઉજવણી કરવામાં આવશે.
શ્રી કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીનો શુભ સમય, પૂજા વિધિ, મંત્ર, અર્પણ અને આરતી
કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી 2023 શુભ મુહૂર્ત (Krishna Janmashtami 2023 Shubh Muhurat)
ભાદ્રપદ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની અષ્ટમી તિથિનો પ્રારંભ – આજે બપોરે 03.37 મિનિટે
અષ્ટમી તિથિની પૂર્ણાહુતિ – 7 સપ્ટેમ્બરે સાંજે 04.14 કલાકે
રોહિણી નક્ષત્ર શરૂ થાય છે – 6 સપ્ટેમ્બરે સવારે 9.20 કલાકે
રોહિણી નક્ષત્ર સમાપ્ત થાય છે – 7 સપ્ટેમ્બરના રોજ સવારે 10.25 કલાકે
નિશિતા પૂજાનો સમય – 7મી સપ્ટેમ્બરે બપોરે 11.57 થી 12.42 વાગ્યા સુધી
આ રીતે નાળ છેદન કરો
ભગવાન કૃષ્ણના સમયે કાકડીમાંથી દાંડીને કાપવાની પદ્ધતિને નળ છેદન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જન્માષ્ટમીના દિવસે પૂજા કરતી વખતે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની સામે કાકડી રાખો. રાત્રે 12 વાગ્યાની સાથે જ સિક્કાની મદદથી એક કાકડી અને દાંડી વચ્ચેથી કાપીને અલગ કરો.
શ્રી કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી પર ષોડશોપચાર પૂજા વિધિ (Janmashtami 2023 Shodashopchar Puja Vidhi)
આજે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનું ધ્યાન કરીને સ્નાન વગેરે કરીને વ્રત લેવું. બાળ ગોપાલ સાથે તમામ દેવી-દેવતાઓની વિધિવત પૂજા કરો. તેની સાથે ષોડશોપચાર રીતે આ રીતે પૂજા કરો.
ષોડશોપચાર જન્માષ્ટમી પૂજા અને મંત્ર
કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી પર આ 16 ચરણોમાં વિધિવત રીતે બાળ ગોપાલની પૂજા કરો.
ધ્યાન
ભગવાન કૃષ્ણની યોગ્ય રીતે પૂજા કરવા માટે સૌથી પહેલા આ મંત્રનું ધ્યાન કરો અને જાપ કરો
ઓમ તમઅદ્ભુ તમ બાલકમ અંબુજેક્ષણમ, ચતુર્ભુજ શંખ ગદાદ્યુ ધાયુદમ. શ્રી વત્સ લક્ષ્મમ ગલ શોભી કૌસ્તુભં, પીતામ્બરમ સાંદ્રા પયોદ સૌભંગ. મહાઃ વૈધુર્ય કિરીટકુણ્ડલ ત્વિષા પરિશ્વક્ત સહસ્રકુણ્ડલમ્ । ઉધમ કંચનગદા કંગનાદિભિર વિરોચમાનં વાસુદેવ ઐક્ષત. ધ્યાયેત ચતુર્ભુજ કૃષ્ણં, શંખ ચક્ર ગદાધરમ। પીતામ્બરધર દેવં માલા કૌસ્તુભભૂષિતમ્ । ઓમ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. ધ્યાનાય ધ્યાનં સમર્પયામિ.
આહવાન
ધ્યાન પછી બાલ ગોપાલને બોલાવો…
ઓમ સહસ્ત્રશિર્ષ પુરુષઃ સહસ્ત્રાક્ષઃ સહસ્ત્રપાતઃ । સા-ભૂમિ વિશ્વતો વૃત્ત્વા અતિતિષ્ઠદ્યશૃંગુ લમ્ । આગાછ શ્રી કૃષ્ણ દેવ: સ્થાને-ચાત્ર સિથરો ભવ. ઓમ શ્રી ક્લીં કૃષ્ણાય નમઃ. બંધુ-બાંદવ સહિત શ્રી બાલકૃષ્ણ આવાહ્યામી સ્થાભયામિ.
આસન
હવે શ્રી કૃષ્ણને આસન આપો અને આ મંત્રનો જાપ કરો
ઓમ વિચિત્રરત્ન-ખચિતમ્ દિવ્ય-સ્ત્રરણ-સંયુક્તમ્| સુવર્ણ-સિંહાસન ચારુ ગૃહિશ્વ ભગવન્ કૃષ્ણ પૂજિતઃ । ઓમ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. આસનં સમર્પયામિ.
ચરણ સ્નાનંમ
આસન આપ્યા બાદ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના ચરણ ધોવા જોઈએ. આ માટે તમે પંચામૃત અથવા સામાન્ય પાણીનો ઉપયોગ કરી શકો છો
ઘડામાંથી પાણી અર્પણ કરો. સાથે જ આ મંત્રનો જાપ કરો
એતાવાનસ્ય મહિમા આતો જ્યાયાગંશ્ચ પુરુષ। પદોડસ્ય વિશ્વા ભૂતાનિ ત્રિપદસ્યામૃતં દિવિ । અચ્યુતાનંદ ગોવિંદ પ્રણતાર્તિ વિનાશન. પાહિ માં પુંડરીકાક્ષા પ્રસીદ પુરુષોત્તમ. ઓમ શ્રી કૃષ્ણા નમઃ. પાદોયો પદ્યં સમર્પયામિ ।
અર્ઘ્ય
આ મંત્રનો જાપ કરતી વખતે શ્રી કૃષ્ણને અર્ઘ્ય ચઢાવો…
ઓમ પાલનકર્તા નમસ્તે-સ્તુ ગૃહાણ કરુણાકરઃ । અર્ઘ્ય ચ ફલમ્ સંયુક્તં ગન્ધમાલ્યા-ક્ષતૈયુતમ્ । ઓમ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. અર્ઘ્યં સમર્પયામિ.
આચમન
અર્ઘ્ય પછી શ્રી કૃષ્ણને જળ અર્પણ કરતી વખતે આ મંત્રનો જાપ કરો.
તસ્માદ્વિરાદજયાત્ વિરાજો અધિ પુરુષઃ । સા જાતો અત્યાર્ચ્યાત્ પશ્ચર્ચદ્ભુ મિન્થો પુરઃ । નમઃ સત્યાય શુદ્ધાય નિત્યાય જ્ઞાન રૂપિણે । ગૃહનાચમનં કૃષ્ણ સર્વ લોકૈક નાયક. ઓમ શ્રી કૃષ્ણ નમઃ. આચમનીયં સમર્પયામિ.
સ્નાનં
આચમન પછી શ્રી કૃષ્ણને સ્નાન કરવું જોઈએ. આ માટે એક પાત્રમાં ભગવાન કૃષ્ણની મૂર્તિ રાખો અને તેને પહેલા સામાન્ય શુદ્ધ પાણીથી સ્નાન કરો. આ પછી દૂધ, દહીં, માખણ, ઘી અને મધ અને ગંગાજળથી સ્નાન કરાવો. અંતે સામાન્ય પાણીથી સ્નાન કરો. આ દરમિયાન આ મંત્રનો જાપ કરો
ગંગા ગોદાવરી રેવા પયોષ્ણી યમુના તથા, સરસ્વત્યાદિ તીર્થાનિ સ્નાનાર્થં પ્રતિગૃહ્યતામ્ । ઓમ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. સ્નાનં સમર્પયામિ.
વસ્ત્ર સમર્પણ
સ્નાન કરાવ્યા બાદ, બાળ ગોપાલને એક સ્વચ્છ સૂકા કપડાથી લૂછીને તેમને કપડાં અને ઘરેણાં પહેરાવી દો.
શતિ-વતોષ્ણ-સન્ત્રાણં લજ્જાયા રક્ષણં પરમ્ । દેહા-લંકરણમ વસ્ત્રામતઃ શાંતિ પ્રયચ્છ મે . ॐ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. વસ્ત્રાયુગં સમર્પયામિ.
યજ્ઞોપવિત
વસ્ત્રો ધારણ કર્યા પછી, ભગવાન કૃષ્ણને જનોઈ પહેરાવો.
નવ-ભિસ્તન્તુ-ભિર્યક્તં ત્રિગુણં દેવતા માયામ્ । ઉપવિતમ મયા દત્તં ગ્રૃહાણ પરમેશ્વરઃ । ॐ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. યજ્ઞોપવિતં સમર્પયામિ ।
ચંદન
ચંદન લગાવતી વખતે આ મંત્રો બોલો
ઓમ શ્રીખંડ-ચંદનમ્ દિવ્ય ગાંધાધ્યામ સુમનોહરમ. વિલેપન શ્રી કૃષ્ણ ચંદનમ્ પ્રતિગૃહ્યતામ્. ॐ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. ચન્દનમ્ સમર્પયામિ.
ધૂપં
ચંદન પછી શ્રી કૃષ્ણને ધૂપ ચઢાવો.
વનસ્પતિ રસોદ ભૂતો ગંધહ્યો ગંધ ઉત્તમ: ધૂપ, અગરબત્તિ ચઢાવો. વનસ્પતિ રસોદ ભૂતો ગન્ધાધ્યો ગન્ધ ઉત્તમઃ । આગ્રેય: સર્વ દેવાનાં ધૂપોધ્યં પ્રતિગૃહ્યતામ | ॐ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. ગન્ધમ્ સમર્પયામિ.
દીપક
ત્યારબાદ શ્રી કૃષ્ણની મૂર્તિને ધ્યાનમાં રાખીને ઘીનો દીવો પ્રગટાવો.
સાજ્યમ્ ત્રિવર્તી સંયુક્તમ્ વહ્નિના યોજિતમ્ મયા. ગૃહાણ મંગલ દીપં, ત્રૈલોક્ય તિમિરાપહમ. ભક્તાયા દીપં પ્રયાશ્રામી દેવયા પરમાત્મને । ત્રાહિ માં નરકાત ઘોરાત દીપં જ્યોતિર્નમોસ્તુતે । બ્રાહ્મણોસ્ય મુખમાસિત બાહુ રાજન્યઃ કૃતઃ । ઉરુ તદસ્ય યદ્વૈષ્યઃ પદ્ભ્યાં શૂદ્રો અજાયત્ । ॐ શ્રી કૃષ્ણ નમઃ. દીપં સમર્પયામિ.
નૈવેદ્ય
દીવો પ્રગટાવ્યા પછી શ્રી કૃષ્ણને નૈવેધ અર્પણ કરો. આવી સ્થિતિમાં તેમને માખણ-મિશ્રી, પંજરી, મીઠાઈ વગેરે અર્પણ કરો અને આ મંત્રનો જાપ કરો.
શર્કરા-ખણ્ડ-ખાદ્યાનિ દધિ-ક્ષીર-ધૃતાનિ ચ, આહારો ભક્ષ્ય – ભોઝ્યં ચ નૈવૈદ્યં પ્રતિ – ગૃહ્યતામ। ॐ શ્રી કૃષ્ણ નમઃ. નૈવદ્યં સમર્પયામિ ।
તાંબુલ
તેના માટે પાન અથવા મીઠાઈના ટુકડા પર લવિંગ, એલચી, સોપારી અને બતાશા મૂકી તાંબુલ બનાવીને શ્રીકૃષ્ણને અર્પણ કરો.
ॐ પૂંગીફલં મહાદિવ્યમ નાગવલ્લી દલૈર્યુતમ. એલા-ચુર્ણાદિ સંયુક્તં તામ્બુલં પ્રતિગૃહિતમ્ । ॐ શ્રી કૃષ્ણ નમઃ. તામ્બુલં સમર્પયામિ.
દક્ષિણા
તાંબુલ પછી તમારી ક્ષમતા મુજબ શ્રી કૃષ્ણને ધન, રત્ન વગેરે અર્પણ કરો. અનંત પુણ્ય ફાલદા અર્થઃ શાંતિ પ્રયચ્છ મે | ઓમ શ્રી કૃષ્ણાય નમઃ. દક્ષિણા સમર્પયામિ.
અંતમાં ઘીનો દીવો કરીને બાલ કૃષ્ણની આરતી કરો.
શ્રી કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી મંત્ર (જનમાષ્ટમી 2023 મંત્ર)
ઓમ નમો ભગવતે શ્રી ગોવિંદાય
કૃષ્ણાય નમઃ
ગોવલ્લભાય સ્વાહા
ઓમ શ્રી નમઃ શ્રી કૃષ્ણ પરિવર્તનમય સ્વાહ
ગોકુલનાથાય નમઃ
