Chaitra Navratri 2025, day 2 : 30 માર્ચથી ચૈત્ર નવરાત્રીનો પ્રારંભ થયો છે અને આજે એટલે કે 31મી માર્ચ નવરાત્રીનો બીજો દિવસ છે. આ દિવસે બ્રહ્મચારિણીની પૂજા કરવામાં આવે છે. ‘બ્રહ્મા’ એટલે તપસ્યા અને ‘ચારિણી’નો અર્થ થાય છે આચરણ કરનાર એટલે કે તપસ્યા કરનાર દેવી. દેવીનું આ સ્વરૂપ માતા પાર્વતીનું અવિવાહિત સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. સાથે જ બ્રહ્મચારિણી દેવીની પૂજા કરવાથી ભક્તની તપસ્યાની શક્તિ વધે છે. તેની સાથે જ સુખ-સમૃદ્ધિની પ્રાપ્તિ થાય છે. ચાલો જાણીએ મા બ્રહ્મચારિણી કોણ છે અને તેમની પૂજાનું શું મહત્વ છે.
માતા બ્રહ્મચારિણીનું સ્વરૂપ
દુર્ગા સપ્તશતી અનુસાર, માતા બ્રહ્મચારિણી સફેદ વસ્ત્રો ધારણ કરે છે અને તેમના જમણા હાથમાં અષ્ટદળ માળા અને ડાબા હાથમાં કમંડલ છે.
માતા બ્રહ્મચારિણી પૂજા પદ્ધતિ
નવરાત્રીના બીજા દિવસે વહેલા ઉઠો, સ્નાન કરો અને સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો. પૂજાના મંચ પર મા બ્રહ્મચારિણીનો ફોટો અથવા તસવીર લગાવો. ઉપરાંત, જો તમારી પાસે મા બ્રહ્મચારિણીનો ફોટો ન હોય તો તમે નવદુર્ગાનો ફોટો ઇન્સ્ટોલ કરી શકો છો. આ પછી, ધૂપ લાકડીઓ અને ધૂપ લાકડીઓ. માતાની ષોડશોપચાર પૂજા પણ કરો. ત્યારબાદ માતાને સાકર અર્પણ કરો અને ફળ અર્પણ કરો. ઉપરાંત, અંતે, દુર્ગા સપ્તશતીનો પાઠ કરો અને મા બ્રહ્મચારિણીની આરતી કરો.
આ વસ્તુઓનો લગાવો ભોગ
બીજી તરફ જો આપણે બ્રહ્મચારિણીને ભોજન અર્પણ કરવાની વાત કરીએ તો માતાને સાકર ન ચઢાવવી જોઈએ. તેમજ જો તમે ઈચ્છો તો કોઈ બ્રાહ્મણ અથવા જરૂરિયાતમંદને ખાંડનું દાન પણ કરી શકો છો. એવું માનવામાં આવે છે કે આમ કરવાથી વ્યક્તિની બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. સાથે જ માતાના અપાર આશીર્વાદ રહે છે.
માતા બ્રહ્મચારિણીની કથા
પૂર્વજન્મમાં બ્રહ્મચારિણી દેવીનો જન્મ પર્વતોના રાજા હિમાલયની પુત્રી તરીકે થયો હતો. ઉપરાંત નારદજીની સલાહને અનુસરીને, તેણીએ ભગવાન શિવને તેના પતિ તરીકે મેળવવા માટે સખત તપસ્યા કરી. આ કઠિન તપસ્યાને કારણે તે તપશ્ચરિણી એટલે કે બ્રહ્મચારિણીના નામથી જાણીતી થઈ. તેઓએ એક હજાર વર્ષ માત્ર ફળો અને ફૂલો ખાવામાં વિતાવ્યા અને સો વર્ષ સુધી તેઓ માત્ર જમીન પર જ રહેતા અને શાકભાજી પર નિર્વાહ કરતા.
થોડા દિવસો સુધી સખત ઉપવાસ કર્યા અને વરસાદ અને તડકાના રૂપમાં ખુલ્લા આકાશ નીચે સખત કષ્ટો સહન કર્યા. તેણે તૂટેલા બિલ્વના પાન ખાધા અને ત્રણ હજાર વર્ષ સુધી ભગવાન શંકરની પૂજા કરવાનું ચાલુ રાખ્યું.આ પછી તેણે સૂકા બિલ્વના પાંદડા ખાવાનું પણ બંધ કરી દીધું. તે નિર્જલ રહી અને કેટલાય હજાર વર્ષ સુધી ઉપવાસ કરી અને તપસ્યા કરી.તેણે પાન ખાવાનું બંધ કર્યું એટલે તેનું નામ અપર્ણા પડ્યું.
તેમણે બ્રહ્મચારિણીની તપસ્યાને અભૂતપૂર્વ પુણ્ય કાર્ય ગણાવી, તેની પ્રશંસા કરી અને કહ્યું- હે દેવી, આજ સુધી આવી કઠોર તપસ્યા કોઈએ કરી નથી. આ ફક્ત તમારી સાથે જ શક્ય હતું. તમારી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થશે અને તમને ભગવાન ચંદ્રમૌલી શિવજી તમારા પતિ તરીકે પ્રાપ્ત થશે. હવે તપસ્યા છોડીને ઘરે પાછા ફરો. તારા પિતા જલ્દી તને લેવા આવી રહ્યા છે. માતાની વાર્તાનો સાર એ છે કે જીવનના મુશ્કેલ સંઘર્ષમાં પણ મન વિચલિત ન થવું જોઈએ. માતા બ્રહ્મચારિણી દેવીની કૃપાથી તમામ સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય છે.
માં બ્રહ્મચારિણી માતાના મંત્ર
માં બ્રહ્મચારિણી માતાનું ધ્યાન
वन्दे वांछित लाभायचन्द्रार्घकृतशेखराम्।
जपमालाकमण्डलु धराब्रह्मचारिणी शुभाम्॥
गौरवर्णा स्वाधिष्ठानस्थिता द्वितीय दुर्गा त्रिनेत्राम।
धवल परिधाना ब्रह्मरूपा पुष्पालंकार भूषिताम्॥
परम वंदना पल्लवराधरां कांत कपोला पीन।
पयोधराम् कमनीया लावणयं स्मेरमुखी निम्ननाभि नितम्बनीम्॥
માં બ્રહ્મચારિણી માતાનો સ્ત્રોત પાઠ
तपश्चारिणी त्वंहि तापत्रय निवारणीम्।
ब्रह्मरूपधरा ब्रह्मचारिणी प्रणमाम्यहम्॥
शंकरप्रिया त्वंहि भुक्ति- मुक्ति दायिनी।
शान्तिदा ज्ञानदा ब्रह्मचारिणीप्रणमाम्यहम्॥
માં બ્રહ્મચારિણી માતાનું કવચ
त्रिपुरा में हृदयं पातु ललाटे पातु शंकरभामिनी।
अर्पण सदापातु नेत्रो, अर्धरी च कपोलो ॥
पंचदशी कण्ठे पातुमध्यदेशे पातुमहेश्वरी॥
षोडशी सदापातु नाभो गृहो च पादयो।
अंग प्रत्यंग सतत पातु ब्रह्मचारिणी।
અંતમાં ક્ષમા પ્રાર્થના કરો “आवाहनं न जानामि न जानामि वसर्जनं, पूजां चैव न जानामि क्षमस्व
परमेश्वरी” ।
માં બ્રહ્મચારિણી માતાની આરતી
जय अंबे ब्रह्मचारिणी माता।
जय चतुरानन प्रिय सुख दाता।
ब्रह्मा जी के मन भाती हो।
ज्ञान सभी को सिखलाती हो।
ब्रह्म मंत्र है जाप तुम्हारा।
जिसको जपे सकल संसारा।
जय गायत्री वेद की माता।
जो मन निस दिन तुम्हें ध्याता।
कमी कोई रहने न पाए।
कोई भी दुख सहने न पाए।
उसकी विरति रहे ठिकाने।
जो तेरी महिमा को जाने।
रुद्राक्ष की माला ले कर।
जपे जो मंत्र श्रद्धा दे कर।
आलस छोड़ करे गुणगाना।
मां तुम उसको सुख पहुंचाना।
ब्रह्मचारिणी तेरो नाम।
पूर्ण करो सब मेरे काम।
भक्त तेरे चरणों का पुजारी।
रखना लाज मेरी महतारी।
