RBI Rules For Bank Customer: આરબીઆઈ (RBI) દ્વારા બેંક એફડી, બચત ખાતા અને લોકર માટે બેંકો અને એનબીએફસીને આદેશ આપ્યો છે. શુક્રવારે જારી કરાયેલા નોટિફિકેશન મુજબ હવે દરેક ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ, સેવિંગ્સ એકાઉન્ટ અને લોકર માટે નોમિનેશન ફરજિયાત છે. રિઝર્વ બેંકનું આ પગલું બેંક ગ્રાહકના મૃત્યુ બાદ તેમના પરિવારના સભ્યોને મુશ્કેલી માંથી બચાવવા માટે લેવામાં આવ્યું છે.
નોમિનેશન કેમ જરૂરી છે?
આરબીઆઈ એ તમામ કોમર્શિયલ બેંકો અને એનબીએફસીને તેમના તમામ વર્તમાન અને નવા ગ્રાહકો પાસેથી ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ, બચત ખાતા અને લોકર્સ માટે નોમિનેશન કરાવવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. તેનો હેતુ બેંક એફડી, બચત ખાતા અથવા બેંક લોકર સુવિધાનો ઉપયોગ કરતા ગ્રાહકોના મૃત્યુના કિસ્સામાં પરિવારના સભ્યોને મુશ્કેલીઓથી બચાવવાનો છે.
આરબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, નોમિનેશન સુવિધાનો ઉદ્દેશ્ય દાવાની પતાવટને સરળ બનાવવા અને તેમના મૃત્યુ પર થાપણદારોના પરિવારના સભ્યો માટે મુશ્કેલીઓ ઘટાડવાનો છે. બેંકો અને NBFCs માટે નોમિનેશન સુવિધા અંગેની સૂચનાઓ માસ્ટર સર્ક્યુલર અને માસ્ટર ગાઈડલાઈનમાં સામેલ કરવામાં આવી છે. આ સિવાય વર્તમાન સૂચનાઓમાં એ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે બેંકોએ તેમના ગ્રાહકોને નોમિનેશન સુવિધા વિશે માહિતી આપવી જોઈએ અને તેમને તેના ફાયદા સમજાવવા જોઈએ.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ અવલોકન કર્યું છે કે ઘણા બચત ખાતાઓમાં નોમિનેશનની સુવિધા ઉપલબ્ધ નથી. આનાથી એવી સમસ્યા સર્જાય છે કે જ્યારે થાપણદારનું મૃત્યુ થાય છે, ત્યારે તેના પરિવારના સભ્યોને પૈસા મેળવવામાં મુશ્કેલી પડી શકે છે. તેથી, આરબીઆઈએ તમામ બેંકોને હાલના અને નવા ગ્રાહકો પાસેથી નોંધણી મેળવવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે, પછી ભલે તેઓ ફિક્સ ડિપોઝિટ ખાતા, બચત ખાતા અથવા સલામતી લોકરના માલિક હોય.
ગ્રાહક સેવા સમિતિ (CSC) અથવા બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સે રજિસ્ટ્રેશન કવરેજની સ્થિતિની નિયમિત સમીક્ષા કરવી પડશે. આ સમીક્ષાનો પ્રોગ્રેસ રિપોર્ટ 31 માર્ચ, 2025 થી શરૂ થતા ત્રિમાસિક ધોરણે રિઝર્વ બેંકના DAKSH પોર્ટલ પર સબમિટ કરવામાં આવશે. વધુમાં, શાખાઓમાં ફ્રન્ટલાઈન સ્ટાફને નોમિનેશન વિનંતીઓ અને મૃત ગ્રાહકોના દાવાઓને અસરકારક રીતે હેન્ડલ કરવા માટે તાલીમ આપવામાં આવશે. ખાતું ખોલવાના ફોર્મમાં એવી રીતે ફેરફાર કરવામાં આવશે કે ગ્રાહકોને વારસદાર પસંદ કરવાનો અથવા નોમિનેશનની સુવિધામાંથી નાપસંદ કરવાનો વિકલ્પ આપવામાં આવે.
ગ્રાહકોને સીધી માહિતી આપવા ઉપરાંત, બેંકોને વિવિધ મીડિયા ચેનલોનો ઉપયોગ કરીને નોમિનેશન સુવિધાના ફાયદાઓને જાહેર કરવા માટે સલાહ આપવામાં આવી છે. આ હેઠળ, બેંકોએ સમયાંતરે ઝુંબેશ ચલાવવી જોઈએ કે જેથી તમામ પાત્ર ખાતાઓમાં નોંધણી થઈ જાય.
