RBI Monetary Policy Committee (MPC) Meet | આરબીઆઈ મોનેટરી પોલિસી કમિટી (એમપીસી) મીટ : રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયાએ રાહતના સમાચાર આપ્યા છે. નાણાકીય નીતિના નિર્ણયો પર, આરબીઆઈ ગવર્નર શક્તિકાંત દાસ કહે છે, “રિઝર્વ બેંકે પોલિસી રેપો રેટને 6.5% પર યથાવત રાખવાનો નિર્ણય કર્યો છે” નાણાકીય નીતિના નિર્ણયો પર, RBI ગવર્નર શક્તિકાંત દાસ કહે છે, “…સ્થાયી થાપણ સુવિધા દર 6.25% પર અને માર્જિનલ સ્ટેન્ડિંગ સુવિધા દર અને બેંક દર 6.75% પર યથાવત છે.”
RBI ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે કહ્યું કે, “…વૃદ્ધિએ તમામ અંદાજોને વટાવીને તેની ગતિ જાળવી રાખવાનું ચાલુ રાખ્યું છે. જાન્યુઆરી અને ફેબ્રુઆરી બંને દરમિયાન હેડલાઇન ફુગાવો ઘટીને 5.1% થયો છે, અને આ બે મહિનામાં અગાઉની સરખામણીએ ઘટીને 5.1% થયો છે. ડિસેમ્બર મહિનામાં 5.7% ની ટોચ. આગળ જોઈએ તો, મજબૂત વૃદ્ધિની સંભાવનાઓ પોલિસીને ફુગાવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા અને 4%ના લક્ષ્ય સુધી તેના ઉતરાણની ખાતરી કરવા માટે જગ્યા પૂરી પાડે છે.”
શક્તિકાંત દાસ કહે છે કે, “…ભારત તેના નાણાકીય એકત્રીકરણ અને ઝડપી જીડીપી વૃદ્ધિને કારણે એક અલગ ચિત્ર રજૂ કરે છે. સ્થાનિક વૃદ્ધિ તરફ વળવાથી, સ્થાનિક આર્થિક પ્રવૃત્તિ ઝડપી ગતિએ વિસ્તરી રહી છે, જે નિશ્ચિત રોકાણ દ્વારા સમર્થિત છે અને વૈશ્વિક સ્તરે સુધારી રહી છે. પર્યાવરણ. બીજા આગોતરા અંદાજમાં 2023-24 માટે વાસ્તવિક જીડીપી વૃદ્ધિ 7.6% હતી, જે 7% અથવા તેનાથી વધુ વૃદ્ધિના ત્રીજા ક્રમિક વર્ષ.”
આરબીઆઈના ગવર્નરે કહ્યું કે, “હવે, ફોરેન રિઝર્વની વાત કરીએ તો મને યાદ છે કે, 2021 માં આપણો ફોરેક્સ રિઝર્વ પણ 642 પ્લસ બિલિયન યુએસ ડૉલર પર પહોંચી ગયો હતો. ત્યાર બાદ, યુક્રેનમાં યુદ્ધની શરૂઆત અને ડૉલરના પ્રવાહને પગલે. ભારત તરફથી, તેમજ અન્ય કેટલાક દેશો તરફથી સેફ-હેવન ડિમાન્ડ પર, એવી ચિંતા હતી કે ભારતનું ફોરેક્સ રિઝર્વ ઘટી રહ્યું છે. અને એક સમયે તે નીચે ગયું હતું.
તેમણે કહ્યું કે, આપણી ફોરેક્સ રિઝર્વ લગભગ $524 બિલિયન થઈ ગઈ હતી. અને તે સમયે, મને લાગે છે કે, આરબીઆઈ શું કરી રહી હતી અને શું આરબીઆઈ સાચા માર્ગ પર હતી તે અંગે ઘણા પ્રશ્નો ઉભા થયા હતા. તે સમયે, અમે ખૂબ સ્પષ્ટપણે ખાતરી આપી હતી કે ફોરેક્સ રિઝર્વમાં ઘટાડો અંશતઃ અમારા મૂલ્યાંકનમાં ફેરફારને કારણે હતો. અસ્કયામતો અને અંશતઃ બજારમાં અમારા હસ્તક્ષેપને કારણે રૂપિયાના વ્યવસ્થિત અવમૂલ્યનને સુનિશ્ચિત કરવા માટે, જે અમારી નીતિનો એક ભાગ છે, વ્યવસ્થિત અવમૂલ્યન અથવા વ્યવસ્થિત મૂલ્યાંકન સુનિશ્ચિત કરે છે. અને અમે તે સમય ખૂબ જ સ્પષ્ટ અને નિશ્ચિતપણે જણાવ્યું હતું કે અમે અમારા ફોરેક્સ રિઝર્વ ખૂબ જ વિવેકપૂર્ણ રીતે.
આરબીઆઈના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસ કહે છે કે, “ભારતનું વિદેશી વિનિમય ભંડાર 29 માર્ચ, 2024 સુધીમાં $645.6 બિલિયનની સર્વકાલીન ટોચે પહોંચી ગયું છે.”
આરબીઆઈ ગવર્નર શક્તિકાંત દાસ – વીડિયો
શક્તિકાંત દાસે કહ્યું કે, “સાર્વભૌમ ગ્રીન બોન્ડ્સમાં વ્યાપક બિન-નિવાસી સહભાગિતાને સરળ બનાવવાના હેતુથી, IFSC (આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય સેવા કેન્દ્ર) માં આ બોન્ડ્સમાં રોકાણ અને વેપાર માટેની યોજના ટૂંક સમયમાં સૂચિત કરવામાં આવશે…”
આ સિવાય દાસે જણાવ્યું કે, “આગળની જાહેરાત કેશ ડિપોઝિટ સુવિધા માટે યુપીઆઈને સક્ષમ કરવા સંબંધિત છે. કેશ ડિપોઝિટ મશીનો, એટલે કે સીડીએમ દ્વારા રોકડની ડિપોઝિટ મુખ્યત્વે ડેબિટ કાર્ડના ઉપયોગ દ્વારા કરવામાં આવે છે. કાર્ડલેસ રોકડ ઉપાડથી મેળવેલ અનુભવને જોતાં. ATM પર UPI, હવે તેને શોષવાની દરખાસ્ત કરવામાં આવી છે. હવે UPI નો ઉપયોગ કરીને CDMsમાં રોકડ જમા કરાવવાની સુવિધા આપવાનો પ્રસ્તાવ છે. આ પગલાં ગ્રાહકોની સુવિધામાં વધુ વધારો કરશે અને બેંકોમાં ચલણ-હેન્ડલિંગ પ્રક્રિયાને વધુ કાર્યક્ષમ બનાવશે…”
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ નવા નાણાકીય વર્ષ 2025 ની પ્રથમ નાણાકીય નીતિમાં પણ રાહત આપી છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) ના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે 5 એપ્રિલ 2024 ના રોજ પોલિસી (RBI મોનેટરી પોલિસી અપડેટ્સ) ની જાહેરાત કરતી વખતે કહ્યું છે કે, વ્યાજ દરોમાં કોઈ ફેરફાર થશે નહીં. રેપો રેટ પહેલાની જેમ 6.50 ટકા પર જ રહેશે. આ સતત 7 મી પોલિસી છે, જ્યારે રેપો રેટમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવ્યો નથી. છેલ્લી વખત ફેબ્રુઆરી 2023 ની પોલિસીમાં વ્યાજદરમાં વધારો કરવામાં આવ્યો હતો. RBI ગવર્નરે FY25 માં GDP વૃદ્ધિ 7% રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો છે.
રેપો રેટ એ વ્યાજ દર છે કે, જેના પર વ્યાપારી બેંકો તેમની તાત્કાલિક જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે કેન્દ્રીય બેંક પાસેથી લોન લે છે. આ હોમ લોન અથવા અન્ય લોનના દરોને પણ અસર કરે છે.
વલણમાં કોઈ ફેરફાર નહી
રિઝર્વ બેંકના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે જણાવ્યું હતું કે, 3-5 એપ્રિલ દરમિયાન યોજાયેલી નાણાકીય નીતિની બેઠકમાં સમિતિના 6 માંથી 5 સભ્યો નીતિ દરમાં કોઈ ફેરફાર નહીં કરવા માટે સંમત થયા છે. MPC એ આવાસ ઉપાડની તરફેણમાં 5-1 મત આપ્યો છે, જેનો અર્થ છે કે, રિઝર્વ બેંકે તેના સ્ટેન્ડમાં કોઈ ફેરફાર કર્યો નથી.
આરબીઆઈના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે કહ્યું કે, વૈશ્વિક આર્થિક પરિદ્રશ્યમાંથી માત્ર મિશ્ર સંકેતો મળી રહ્યા છે. અસ્થિર વૈશ્વિક પરિસ્થિતિઓ વચ્ચે ભારતીય અર્થતંત્રએ સારું પ્રદર્શન કર્યું છે. મોંઘવારી પણ નિયંત્રણમાં છે. જો કે, મોંઘવારી અંગેની ચિંતા હજુ સંપૂર્ણપણે ઓછી થઈ નથી. MSF પણ આ વખતે કોઈપણ ફેરફાર વગર 6.75 ટકા પર જાળવી રાખવામાં આવ્યો છે.
જીડીપી વૃદ્ધિની આગાહી
રિઝર્વ બેંકે નાણાકીય વર્ષ 2025 માં જીડીપી ગ્રોથ 7 ટકા રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો છે. Q1FY25 માં GDP વૃદ્ધિ 7.2 ટકાથી ઘટીને 7.1 ટકા થવાની ધારણા છે. Q2FY25 માં GDP વૃદ્ધિનો અંદાજ 6.8 ટકાથી વધીને 6.9 ટકા થયો. Q3FY25 માટે GDP વૃદ્ધિનો અંદાજ 7 ટકા પર યથાવત છે. જ્યારે Q4FY25 માં જીડીપી વૃદ્ધિનો અંદાજ 6.9 ટકાથી વધારીને 7 ટકા કરવામાં આવ્યો છે.
CPI અંદાજ 4.5% પર રહે છે
FY25 માટે CPI અંદાજ 4.5 ટકા પર યથાવત છે. Q4FY25 માટે CPI અંદાજ 4.7 ટકાથી ઘટીને 4.5 ટકા થયો. Q1FY25 માટે CPI અંદાજ 5 ટકાથી ઘટીને 4.9 ટકા થયો. જ્યારે Q2FY25 માટે CPI અંદાજ 4 ટકાથી ઘટાડીને 3.8 ટકા કરવામાં આવ્યો છે.
6 વખત વ્યાજદર વધ્યા, 7 વખતથી કોઈ ફેરફાર નથી થયો
મે 2022 થી ફેબ્રુઆરી 2023 ની વચ્ચે સતત છ વખત વ્યાજદરમાં વધારો કરવામાં આવ્યો હતો. 6 વખત વ્યાજ દરમાં 2.5 ટકાનો વધારો થયો છે. ફેબ્રુઆરી 2023 પછી આ સતત 7મી પોલિસી છે, જ્યારે વ્યાજ દરોમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી.
આ પહેલા ગયા વર્ષે ડિસેમ્બર 2022 માં રેપો રેટમાં 35 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કરવામાં આવ્યો હતો. રેપો રેટમાં 30 સપ્ટેમ્બરે 50 બેસિસ પોઈન્ટ્સ, ઓગસ્ટ 2002માં 50 બેસિસ પોઈન્ટ્સ, જૂનમાં 50 બેસિસ પોઈન્ટ્સ અને મેમાં 40 બેસિસ પોઈન્ટ્સનો વધારો કરવામાં આવ્યો હતો. આ રીતે મે 2022 થી રેપો રેટમાં 2.50 ટકાનો વધારો થયો છે. મે 2022 પહેલા રેપો રેટ 4 ટકા હતો, જે હવે 6.50 ટકા છે.
મોંઘવારી રિઝર્વ બેંકના કાર્યક્ષેત્રમાં
ફેબ્રુઆરીમાં છૂટક ફુગાવાનો દર 5.09 ટકા હતો, જ્યારે જાન્યુઆરીમાં તે 5.10 ટકા હતો. ડિસેમ્બરમાં છૂટક ફુગાવો 5.69 ટકા હતો. રિઝર્વ બેંક ફુગાવાને 2-6% ની વચ્ચે રાખવા માંગે છે, છેલ્લા ત્રણ મહિનાથી ફુગાવો રિઝર્વ બેંક દ્વારા નિર્ધારિત લક્ષ્યાંકની અંદર છે.
ઓગસ્ટ 2024 પહેલા ફેરફારની શક્યતા ઓછી છે
ICRA ના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી અદિતિ નાયરના જણાવ્યા અનુસાર, નેશનલ સ્ટેટિસ્ટિક્સ ઑફિસે 2023-24 ના પ્રથમ અને બીજા ત્રિમાસિક ગાળા માટે જીડીપી વૃદ્ધિના અંદાજમાં વધારો કરીને, સતત ત્રણ ત્રિમાસિક ગાળા માટે વૃદ્ધિ દર 8 ટકાથી વધુ રહેવાની ધારણા છે અને ગ્રાહક ભાવ ફેબ્રુઆરીમાં ઈન્ડેક્સ (CPI) 5.1 રહેશે. 10 ટકા પર રહેવાને કારણે આગામી નાણાકીય નીતિ સમીક્ષામાં નીતિ દર અને વલણમાં કોઈ ફેરફાર થવાની કોઈ શક્યતા નથી.
આ પણ વાંચો – લોકસભા ચૂંટણી 2024: નરેન્દ્ર મોદીના ત્રીજા કાર્યકાળમાં ત્રીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બનાવવાના વચનમાં કેટલો દમ?
તેમણે કહ્યું કે, ICRA માને છે કે, પોલિસી સ્તરે વલણ ઓગસ્ટ 2024 પહેલા બદલાય તેવી શક્યતા નથી. ત્યાં સુધીમાં ચોમાસાને લઈને સ્થિતિ સ્પષ્ટ થઈ જશે. આ સાથે જ આર્થિક વૃદ્ધિ અને નીતિગત દરોને લઈને અમેરિકન સેન્ટ્રલ બેંકનું વલણ પણ સ્પષ્ટ થશે.
નાયરે જણાવ્યું હતું કે, આ બધાને ધ્યાનમાં રાખીને, આ વર્ષે ઓક્ટોબર સુધીમાં પોલિસી રેટમાં ઘટાડો થવાની ધારણા છે. આ સ્થિતિ ત્યારે બનશે જ્યારે આર્થિક વૃદ્ધિના સ્તરે કોઈ સમસ્યા નહીં હોય.
