UPI Payment Rules 2023 : ઓનલાઈન પેમેન્ટ ફ્રોડના વધતા જતા કેસોને કારણે સરકાર ડિજિટલ પેમેન્ટ પ્રક્રિયામાં કેટલાક ફેરફારો કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. સરકાર આવા બે લોકો વચ્ચે ફર્સ્ટ-લોસ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે ઓછામાં ઓછો સમય વધારવાનું વિચારી રહી છે. અમારા સહયોગી ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ દ્વારા સરકારી અધિકારીઓ પાસેથી મળેલી માહિતી અનુસાર, બે યુઝર્સ વચ્ચે 2000 રૂપિયાથી વધુના તમામ ડિજિટલ પેમેન્ટ ટ્રાન્ઝેક્શનની સમય મર્યાદા 4 કલાક નક્કી કરવામાં આવી શકે છે.
જો કે, નવી પ્રક્રિયાને લઈને આશા છે કે, ડિજિટલ પેમેન્ટમાં થોડો ઘટાડો થઈ શકે છે. પરંતુ અધિકારીઓ માને છે કે, સાયબર સુરક્ષાની ગંભીરતાને ધ્યાનમાં રાખીને આ જરૂરી છે. જો આ યોજનાને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવે છે, તો તાત્કાલિક ચુકવણી સેવા (IMPS), રિયલ ટાઈમ ગ્રોસ સેટલમેન્ટ (RTGS) અને યુનિફાઈડ પેમેન્ટ્સ ઈન્ટરફેસ (UPI) દ્વારા કરવામાં આવતી ડિજિટલ ચુકવણીઓ આ સ્કોપ હેઠળ આવી શકે છે.
2000 રૂપિયાથી વધુના વ્યવહારો પર 4 કલાકનો વિલંબ
ડિજિટલ છેતરપિંડી અટકાવવા માટે, આ પ્લાનમાં એકાઉન્ટ બનાવ્યા પછી, પ્રારંભિક વ્યવહારોમાં માત્ર મર્યાદા અને વિલંબ જ નહીં. વાસ્તવમાં, પ્રથમ વખત ડિજિટલ પેમેન્ટની પ્રક્રિયા કરી રહેલા બે યુઝર્સ વચ્ચે 2000 રૂપિયાથી વધુના વ્યવહારો માટે પણ 4 કલાકનો વિલંબ થશે. તેમનો ભૂતકાળનો સ્વતંત્ર વ્યવહાર ઇતિહાસ શું હતો તે કોઈ બાબત નથી.
આને એક ઉદાહરણથી સમજો – હાલમાં, જો કોઈ યુઝર નવું UPI એકાઉન્ટ બનાવે છે, તો તે પહેલા 24 કલાકમાં વધુમાં વધુ 5000 રૂપિયાનું ટ્રાન્ઝેક્શન કરી શકે છે. એ જ રીતે, NEFT માં લાભાર્થીને ઉમેર્યા પછી, પ્રથમ 24 કલાકમાં 50,000 રૂપિયા સુધી ટ્રાન્સફર કરી શકાય છે. પરંતુ પ્રસ્તાવિત નવા પ્લાન મુજબ, જો કોઈ યુઝર એવા યુઝરને પહેલી વાર 2000 રૂપિયાથી વધુ મોકલે છે, જેની સાથે અગાઉ ક્યારેય કોઈ ટ્રાન્ઝેક્શન થયું નથી, તો 4 કલાકની સમય મર્યાદા લાગુ થશે.
એક વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે, ‘અમે 2000 રૂપિયાથી વધુના ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે 4 કલાકની સમય મર્યાદા નક્કી કરવાનું વિચારી રહ્યા છીએ, જે પ્રથમ વખત થઈ રહ્યું છે. મંગળવારે (29 નવેમ્બર 2023) ભારતીય રિઝર્વ બેંક, કેટલીક જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકો અને Google અને Razorpay જેવી ટેક કંપનીઓ સહિત સરકાર અને ઉદ્યોગના હિતધારકો સાથે યોજાનારી બેઠકમાં આ અંગે ચર્ચા કરવામાં આવશે.
2022-23માં સૌથી વધુ ડિજિટલ પેમેન્ટ ફ્રોડ
નોંધનીય છે કે, નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માં, બેંકોએ ડિજિટલ પેમેન્ટ શ્રેણીમાં સૌથી વધુ છેતરપિંડી નોંધી હતી. આરબીઆઈના વાર્ષિક અહેવાલ 2022-23 માં આ માહિતી આપવામાં આવી છે. નાણાકીય વર્ષ 2023 માં, બેંકિંગ સિસ્ટમમાં કુલ 13,530 છેતરપિંડીના કેસ નોંધાયા હતા, જેમાં 30,252 કરોડ રૂપિયાની છેતરપિંડી કરવામાં આવી હતી. તેમાંથી લગભગ 49 ટકા (6,659 કેસ) ડિજિટલ પેમેન્ટ એટલે કે કાર્ડ/ઇન્ટરનેટ કેટેગરીમાં થયા છે.
તમને જણાવી દઈએ કે, હાલમાં ડિજિટલ પેમેન્ટના નિયમોમાં ફેરફારને લઈને માત્ર અનૌપચારિક ચર્ચા થઈ રહી છે. પરંતુ આ સંદર્ભમાં ચર્ચા ત્યારે શરૂ થઈ જ્યારે તાજેતરમાં જ કોલકાતાની જાહેર ક્ષેત્રની ધિરાણકર્તા યુકો બેંકે માહિતી આપી કે, IMPS દ્વારા તેના ખાતાધારકોના ખાતામાં રૂ. 820 કરોડ જમા થયા છે.
ગયા અઠવાડિયે, યુકો બેંકે એક નિવેદનમાં કહ્યું હતું કે, 10-13 નવેમ્બરની વચ્ચે IMPS માં તકનીકી ખામીને કારણે, અન્ય બેંકોના ખાતાધારકો દ્વારા કરવામાં આવેલા કેટલાક વ્યવહારો રસીદ વિના UCO બેંકના ખાતાધારકોના ખાતામાં જમા કરવામાં આવ્યા હતા. હવે આ કેસ સીબીઆઈને સોંપવામાં આવ્યો છે.
આ પણ વાંચો – Tantalum Metal : સતલજ નદીમાંથી મળ્યો ટેન્ટેલમનો ખજાનો, શા માટે છે આ દુર્લભ ધાતુ ખાસ? જાણો બધું જ
મંગળવારે, 28 નવેમ્બરના રોજ, નાણા મંત્રાલય હેઠળના નાણાકીય સેવાઓ વિભાગ એક બેઠકનું આયોજન કરી રહ્યું છે, જેમાં ડિજિટલ પેમેન્ટ ફ્રોડ, નાણાકીય અપરાધ અને સાયબર સુરક્ષા સંબંધિત મુદ્દાઓ પર સરકાર અને ખાનગી હિતધારકો સાથે ચર્ચા કરવામાં આવશે, જેથી છેતરપિંડીની પ્રવૃત્તિઓને રોકી શકાય.
